Przemoc domową można zdefiniować, jako wszelkie akty przemocy fizycznej, seksualnej, przemocy psychicznej lub ekonomicznej mające miejsce w rodzinie lub gospodarstwie domowym, niezależnie od więzi biologicznych lub prawnych, lub między byłymi lub obecnymi małżonkami bądź partnerami.
ZNĘCANIE SIĘ - PRZESTĘPSTWO Z ART. 207 KODEKSU KARNEGO
Przestępstwo znęcania się opisane zostało w art. 207 Kodeksu Karnego.
Celem art. 207 KK jest wolne od znęcania się traktowanie osób najbliższych, osób w stosunkach zależności, osób małoletnich lub nieporadnych. Dobrem chronionym tym przepisem jest zdrowie fizyczne i psychiczne osób, nad którymi sprawca się znęca.
Przestępstwo znęcania godzi przede wszystkim w rodzinę, tj. osoby najbliższe.
Obok głównego przedmiotu ochrony art. 207 KK, jakim jest rodzina i instytucja opieki, również przedmiotem ochrony może być życie, zdrowie, nietykalność cielesna, wolność, cześć i szeroko pojmowana godność człowieka.
Przez znamię, czynność sprawczą że sprawca - znęca się - należy rozumieć różnorodne zachowania sprawcy, np. zadawanie cierpień fizycznych lub psychicznych.
Znęcanie się fizyczne polega dla przykładu na zadaniu bólu fizycznego, np. pobicie, znęcanie psychiczne zaś polega na poniżaniu, wyszydzaniu, straszeniu, niszczeniu rzeczy.
W ocenie znęcania w kategoriach realizacji przestępstwa 207 KK ,decydujący jest obiektywny punkt widzenia, nie zaś subiektywne odczucie samego pokrzywdzonego. Istota przestępstwa znęcania się polega na dalece bardziej rażącym, jakościowo innym negatywnie zachowaniu się sprawcy aniżeli na zachowaniu które nazwali byśmy zwyczajnym znieważeniem lub naruszeniem nietykalności cielesnej osoby pokrzywdzonej (są to bowiem inne przestępstwa opisane w Kodeksie Karnym).
Za znęcanie się (w znaczeniu przestępstwa z art. 207 kk) nie można uznać zachowania sprawcy, które nie powoduje u ofiary poważnego cierpienia moralnego.
Na pogląd jak interpretować przesłanki i znamiona realizacji przestępstwa znęcania się z komentowanego przepisu, w mojej ocenie, trafnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 11 lutego 2003r. IV KKN 312/99 –
,,Przestępstwo określone w art. 207 § 1 kk może być popełnione umyślnie i to wyłącznie z zamiarem bezpośrednim. Przesądza o tym znamię intencjonalne "znęca się", charakteryzujące szczególne nastawienie sprawcy. Pojęcie "znęcanie się" na gruncie art. 207 kk zawiera w sobie istnienie przewagi sprawcy nad osobą pokrzywdzoną, której nie może się ona przeciwstawić lub może to uczynić w niewielkim stopniu. Nie jest zatem możliwe wzajemne znęcanie się nad sobą małżonków w tym samym czasie.
Istota przestępstwa znęcania się polega na jakościowo innym zachowaniu się sprawcy, aniżeli na zwyczajnym znieważeniu lub naruszeniu nietykalności cielesnej osoby pokrzywdzonej. O uznaniu za "znęcanie się" zachowania sprawiającego cierpienie psychiczne ofiary powinna decydować ocena obiektywna, a nie subiektywne odczucie pokrzywdzonego. Za znęcanie się nie można uznać zachowania sprawcy, które nie powoduje u ofiary poważnego cierpienia moralnego ani w sytuacji, gdy między osobą oskarżoną a pokrzywdzoną dochodzi do wzajemnego "znęcania się’’.
MODELOWE TYPY ZACHOWAŃ OFIARY PRZEMOCY
Członek rodziny przyjmujący rolę ofiary przemocy domowej charakteryzuje się najczęściej zespołem cech, które ułatwiają sprawcy przemocy domowej jej dalsze stosowanie. Akty agresji dotyczą przede wszystkim jednostek słabszych fizycznie, a więc najczęściej kobiet i dzieci. Nierzadko kobiety te dodatkowo są w złym, pogorszonym stanie fizycznym ze względu na przebyte ciążę i inne, jak również w złym stanie psychicznym. Chroniczne poczucie zagrożenia oraz bezsilność wobec zaistniałej sytuacji to przyczyny załamania się równowagi psychicznej u ofiar przemocy. U ofiar przemocy w znaczącej części przypadków objawiają się zaburzenia nastroju (wedle literatury specjalistycznej z zakresu nauk psychologicznych nader często u ofiar diagnozuje się depresje, lęk, silne stany lękowe, syndrom zaszczutego zwierzęcia), w wyniku stosowania przemocy u ofiar mogą wykształcić się rozmaite uzależnienia, mogą wystąpić objawy zespołu stresu pourazowego, a w krańcowych sytuacjach ofiara przemocy może przejawiać wolę samodestrukcji i nawet myśli samobójcze.
Ofiary przemocy domowej najczęściej nadużywają takich substancji, jak alkohol lub środki psychoaktywne czy leki. Osoby dotknięte problemem przemocy domowej sięgają po nie w celu zmniejszenia fizycznego oraz psychicznego bólu (zyskując przelotne poczucie ulgi), aby poprawić swoje funkcjonowanie w ciągu dnia i ułatwić zasypianie w nocy bądź w celu poprawy funkcjonowania w pracy czy poprawy obrazu własnej osoby. Sprawca przemocy domowej zależy na tym, aby ofiara nie miała do kogo zwrócić się o pomoc. Brak wsparcia ze strony krewnych, przyjaciół czy sąsiadów utwierdza kobiety w przekonaniu, że ich sytuacja jest beznadziejna, a agresji nie można zatrzymać. Stąd w obliczu przemocy doznawanej ze strony partnerów najczęściej stosują bierne mechanizmy radzenia sobie unikanie prowokacyjnych zachowań czy minimalizowanie obrażeń w kontakcie ze sprawcą przemocy – w psychologii określa się to mianem mechanizmów adaptacyjnych.
Charakterystycznym schematem występującym u ofiar przemocy domowej jest również niska samoocena, czy przypisywanie sobie odpowiedzialności za akty przemocy.
Długotrwałe pozostawanie w relacji toksycznej na linii sprawca-ofiara, powoduje całkowite podporządkowanie się przez ofiarę, osobie sprawcy, pozostawanie z nim w związku, a nawet ukształtowanie się tak zwanego ambiwalentnego poczucia lojalności, czyli usprawiedliwianie jego zachowań (tzw. syndrom Sztokholmski).
MODELOWE TYPY ZACHOWAŃ SPRAWCY PRZEMOCY
Sprawcami przemocy domowej są najczęściej mężczyźni. W większości przypadków charakteryzują się również niską samooceną, słabymi umiejętnościami społecznymi, nie potrafią kontrolować swojego gniewu, są kłótliwi i skłonni do rękoczynów, co zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zachowań antyspołecznych.
W literaturze psychologicznej wyróżnia się 3 typy sprawców przemocy. W pierwszej kolejności mogą to być sprawcy przemocy wyłącznie rodzinni, stosujący przemoc tylko w stosunku do członków swojej najbliższej rodziny. Nadto wyróżnia się model sprawcy przemocy z pogranicza, z zaburzeniami psychicznymi i emocjonalnymi, dopuszczający się również aktów agresji poza kręgiem rodzinnym. Również wyróżnia się typ sprawcy przemocy wyraźnie antyspołeczny dopuszczający się przemocy zarówno w rodzinie, jak i poza nią (stosują przemoc, często nadużywając alkoholu bądź są uzależnieni od środków odurzających).
Psychologowie i badacze zjawiska przemocy w rodzinie są podzieleni przy czym na czoło wysuwa się pogląd, że używki same w sobie nie są przyczyną agresywnego zachowania, a jedynie usprawiedliwieniem działania sprawcy (sprawca sam siebie często postrzega jako osobę dobrą czy empatyczną, a zachowania naganne tłumaczy tym że są skutkiem środków, używek właśnie, lub wręcz przemoc i agresja w rozumieniu sprawcy powodowana, prowokowana jest przez samą ofiarę). Charakterystyczne w obrazie sprawcy przemocy są również deficyty poznawcze przejawiające się zaburzonym postrzeganiem ofiary przez zrzucanie na nią odpowiedzialności za swój gniew, brak empatii, brak pohamowania, ograniczenia w kontrolowaniu emocji, oczekiwanie zrozumienia gwałtownego nierzadko wysoce agresywnego zachowania. Poza tym sprawca przemocy wymaga od ofiary zaspokojenia jego potrzeb, nie licząc się z potrzebami ofiary przemocy rodzinnej.
Techniki jakimi posługują się sprawcy przemocy domowej najczęściej są związane z tzw. praniem mózgu ofiary. Techniki prania mózgu mogą polegać na:
- Izolowaniu ofiary ze środowiska towarzyskiego czy odseparowanie od krewnych i dalszej rodziny tak, aby ofiara nie mogła otrzymać pomocy co pogłębia poczucie bezradności.
- Podporządkowaniu ofiary poprzez wymuszanie zaspokajania bieżących potrzeb sprawcy
- Dezorientację ofiary w sytuacji polegającej na stosowaniu na przemian kary i nagrody.
- Obarczaniu ofiary obowiązkami ponad jej siły, w tym celu aby utwierdzać ofiarę o jej beznadziejności, nieporadności, niekompetencji.
- Upewnianiu ofiary w przekonaniu o wszechmocy, wszechwiedzy i pełnej kontroli sprawcy do tego stopnia, iż ofiary przemocy domowej potrafią zachowywać się jak przedłużenie ręki sprawcy (boją się mieć własne zdanie, czy podejmować jakiekolwiek decyzje samodzielnie, do tego stopnia iż jedynie realizują wolę sprawcy – uprzedmiotowienie ofiary przemocy).
- Wzbudzaniu w ofierze przemocy chronicznego poczucia zagrożenia i niepewności, syndromu zaszczutego zwierzęcia.
Ważne!!! O uznaniu za znęcanie się zachowania sprawiającego cierpienie psychiczne ofiary, powinna decydować ocena obiektywna, a nie subiektywne odczucie pokrzywdzonego.
Ważne!!! Wbrew potocznym opiniom problem przemocy domowej dotyczy wszystkich warstw społecznych niezależnie od posiadanego wykształcenia i statusu materialnego.
Ważne!!! Pierwszym krokiem w przerwaniu spirali przemocy domowej jest decyzja ofiary o poszukiwaniu wsparcia – czy to w instytucjach jak szpital, policja, instytucje socjalne, społeczne ale również w rozmowie z adwokatem.
Adwokat Karny w sprawie o stosowanie przemocy domowej - znęcanie 207 KK
Rola adwokata w omawianych sprawach, często może okazać się nieoceniona, polega na ułatwieniu ofierze zawiadomienia policji, zainicjowaniu procedury niebieskiej karty. Dobry adwokat od spraw przemocy w rodzinie pomoże w sprawach karnych o znęcanie się, groźby karalne i inne. Możliwe są też dalsze kroki prawne w celu usunięcia sprawcy z nieruchomości wspólnie zajmowanej z ofiarą czy odseparowania sprawcy od ofiary, przez uzyskanie orzeczenia sądu o zakazach zbliżania się i kontaktowania nakładanych na sprawce przemocy w rodzinie.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Wrocław
Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ