PRYWATNY AKT OSKARŻENIA - Prawo Karne
Prywatny akt oskarżenia to rozwiązanie prawne przewidziane w wymienionych konkretnie przepisach kodeksu karnego w sytuacji, kiedy to ściganie przestępstw zastrzeżone jest nie tyle do kompetencji Prokuratora, co do wyboru i kompetencji samego prywatnego oskarżyciela – osoby pokrzywdzonej przestępstwem.
Prywatny akt oskarżenia można ograniczyć do jedynie oznaczenia osoby oskarżonego, wskazania zarzucanego mu czynu oraz wskazania dowodów, na których opiera się oskarżenie.
Postępowanie zainicjowane prywatnym aktem oskarżenia jest nazywane tzw. postępowaniem karnym ,,prywatnoskargowym’’. Akt oskarżenia jest w pewnym skrócie myślowym, skierowanym do właściwego miejscowo sądu rejonowego wnioskiem uprawnionego oskarżyciela prywatnego - o stwierdzenie winy oskarżonego w popełnieniu określonego przestępstwa i wyciągnięcie przez sąd odpowiednich konsekwencji przewidzianych przepisami prawa karnego.
Minimum elementów formalnych przy konstrukcji prywatnego aktu oskarżenia:
1 oznaczenie organu, do którego jest skierowany akt oskarżenia;
2 oznaczenie oraz adres wnoszącego prywatny akt oskarżenia;
3 oznaczenie osoby oskarżonego;
4 oznaczenie zarzucanego czynu;
5 dokładne wskazanie dowodów, na których opiera się treść oskarżenia;
6 datę i podpis składającego prywatny akt oskarżenia.
Należy pamiętać, że w komentarzach fachowych podnosi się, że przepisy proceduralne nie zwalniają oskarżyciela prywatnego z obowiązku sprecyzowania zarzucanego oskarżonemu czynu – co nierzadko bez pomocy adwokata bywa utrudnione.
Oskarżyciel prywatny zobowiązany jest także do dołączenia odpowiedniej liczby odpisów prywatnego aktu oskarżenia. Brak ten powinien być traktowany jako brak formalny.
Wnosząc do sądu prywatny akt oskarżenia, oskarżyciel prywatny powinien razem z nim złożyć także dowód uiszczenia opłaty - opłata od prywatnego aktu oskarżenia wynosi obecnie 1000 zł i jest to zryczałtowana równowartość wydatków, obowiązująca od 1 lipca 2025 r., wcześniej przed modyfikacją przepisów było to 300 zł.
PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO
Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego tzn. przestępstwa wobec których pokrzywdzony powinien samodzielnie rozważyć wniesienie prywatnego aktu oskarżenia to:
-
Przestępstwo zniesławienia – art. 212 k.k.;
-
Przestępstwo zniewagi – art. 216 k.k.;
-
Przestępstwo naruszenia nietykalności cielesnej – art. 217 k.k.;
-
Przestępstwo nieumyślnego spowodowania średniego uszczerbku na zdrowiu – art. 157 § 1 k.k.;
-
Przestępstwo spowodowania lekkiego uszczerbku na zdrowiu – art. 157 § 2 k.k. (rozstrój zdrowia do dni 7).
TERMIN PRZEDAWNIENIA PRZESTĘPSTW ŚCIGANYCH Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO
Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem 1 roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.
Wniesienie aktu oskarżenia do sądu lub stosownej skargi pokrzywdzonego do Policji przerywa bieg terminu przedawnienia karalności przestępstw prywatnoskargowych.
ZNIESŁAWIENIE
Artykuł 212 Kodeksu Karnego zawiera opis znamion typów czynów zabronionych określanych w literaturze i orzecznictwie mianem zniesławienia bądź pomówienia.
,, Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.’’
Sprawca czynu zabronionego musi mieć świadomość tego, że jego wypowiedź zawiera zarzut zniesławiający pod adresem innej osoby, grupy osób, instytucji, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej. Ponadto musi sobie zdawać sprawę z tego, że podniesienie lub rozgłoszenie takiego zarzutu może narazić podmiot pokrzywdzony, którego on dotyczy, na poniżenie w opinii publicznej lub utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.
NARUSZENIE NIETYKALNOŚCI CIELESNEJ
Zachowanie sprawcy w tym wypadku polega na tym, że sprawca przestępstwa uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną. Naruszenie nietykalności cielesnej oznacza jakiekolwiek zachowanie, które zgodnie z przyjętymi obyczajami nie powinno mieć miejsca ze względu na przysługujące człowiekowi prawo do nietykalności - zachowania sprawcy mogą przyjąć postać np. popchnięcia, kopnięcia, szarpania, oblania, oplucia itp.
NARUSZENIE CZYNNOŚCI NARZĄDU CIAŁA LUB ROZSTRÓJ ZDROWIA DO 7 DNI
Czynność sprawcza polega na „powodowaniu” opisanych w art. 157 skutków. Pojęcie to obejmuje wszystkie zachowania, pozostające w związku przyczynowym z określonym skutkiem.
Skutek określony w art. 157 § 2 (omawiany i ścigany prywatnym aktem oskarżenia -rozstrój zdrowia do dni 7) oddziela od skutku charakteryzującego typ czynu zabronionego opisanego w art. 157 § 1 (cięższe uszkodzenia ciała skutkujące dłuższą hospitalizacją) okres trwania naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia nie dłużej niż 7 dni.
Dla określenia tego skutku istotna jest też granica tzw. minimalna, odróżniająca to przestępstwo od naruszenia nietykalności cielesnej (art. 217 kk - w tym wypadku wystąpienie skutku jakim jest rozstrój zdrowia nie jest wymagane np. spoliczkowanie pokrzywdzonego, szarpanie bez spowodowania obrażeń ciała).
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17.10.2013 r., II AKa 326/13.
„Dla przypisania komukolwiek popełnienia występku z art. 157 § 2 k.k. konieczne jest wykazanie, że dana osoba swoim działaniem (lub zaniechaniem) spowodowała u pokrzywdzonego wystąpienie konkretnych obrażeń ciała, powodujących naruszenie czynności narządów ciała lub rozstrój zdrowia na okres nie przekraczający 7 dni”.
NAWIĄZKA ZA POPEŁNIONE PRZESTĘPSTWO
W sytuacji popełnienia przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego – prywatnym aktem oskarżenia istnieje możliwość orzeczenia przez Sąd – nawiązki.
Nawiązka za popełnione przestępstwo to środek karny w polskim prawie karnym, nakładający na sprawcę przestępstwa obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz najczęściej pokrzywdzonego (rzadziej na rzecz funduszu czy określonej instytucji), mający na celu częściową rekompensatę szkody wywolanej przestępstwem.
Ważne!!! Prywatny akt oskarżenia możesz oczywiście sporządzić i wnieść do Sądu samodzielnie, jednak w praktyce wsparcie które oferuje adwokat od spraw karnych jest wysoce zalecane, ponieważ pokrzywdzony przestępstwem przejmuje niejako rolę prokuratora i musi zadbać o stronę formalną aktu oskarżenia, czy też zadbać o właściwe zebranie i przeprowadzenie dowodów - co nierzadko jest dość skomplikowane.
Ważne!!! Prywatny akt oskarżenia stanowi narzędzie dochodzenia swoich praw w wypadku przestępstw zniesławienia, zniewagi, o naruszenie nietykalności cielesnej, przestępstwa nieumyślnego spowodowania średniego uszczerbku na zdrowiu, czy o spowodowania lekkiego uszczerbku na zdrowiu inaczej mówiąc w sytuacji kiedy naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwał dłużej niż 7 dni.
Ważne!!! Składając prywatny akt oskarżenia należy pamiętać, że bezwzględnie w opisie czynu musi się znaleźć przede wszystkim określenie czasu i miejsca działania oskarżonego jak również wskazanie miejsca zdarzenia jest niezbędne w celu określenia właściwości miejscowej sądu. Jak wynika z art. 31 § 1 k.p.k., miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest Sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo.
Ważne!!! W sprawie o przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego akt oskarżenia może też wnieść wyjątkowo Prokurator, warunkowane jest to jednak stwierdzeniem z jego strony, że wymaga tego tzw. interes społeczny.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Wrocław
Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ