ODPOWIEDŹ NA AKT OSKARŻENIA - Prawo Karne
Zgodnie z art. 338 § 2 Kodeksu postępowania karnego, oskarżony ma prawo do wniesienia, w terminie 7 dni od doręczenia mu aktu oskarżenia, pisemnej odpowiedzi na akt oskarżenia.
Pisemna odpowiedź na akt oskarżenia nie zastępuje wyjaśnień oskarżonego, nie może być zatem traktowana jako stricte dowód w sprawie. Jest to stanowisko oskarżonego jako strony postępowania.
Precyzując i przybliżając założenie zawarte w przepisie art. 338 k.p.k. należy wskazać, że przywołany przepis określa sposób postępowania, gdy akt oskarżenia odpowiada warunkom formalnym. Dopiero wówczas zarządza się doręczenie jego odpisu oskarżonemu (i jego obrońcy) z zawezwaniem do składania wniosków dowodowych. Zarówno termin składania tych wniosków, jak i termin złożenia pisemnej odpowiedzi na akt oskarżenia wskazany w § 2 mają jedynie charakter instrukcyjny. Wnioski dowodowe mogą zatem być składane przez oskarżonego lub jego obrońcę także w dalszych fazach postępowania sądowego, a odpowiedź na akt oskarżenia może być złożona np. już po zawiadomieniu o terminie rozprawy lub nawet dopiero na rozprawie karnej.
STANOWISKO OSKARŻONEGO - ODPOWIEDŹ NA AKT OSKARŻENIA
Złożenie odpowiedzi na akt oskarżenia jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem oskarżonego, mimo to w mojej ocenie jako adwokata prawa karnego, praktyka i obrońcy w przeważającej ilości przypadków warto złożyć stanowisko oskarżonego na piśmie jeszcze we wstępnej fazie procesu karnego. Odpowiedź na akt oskarżenia powinna zawierać początkowe stanowisko oskarżonego w prowadzonej sprawie. Jako obrońca osób oskarżonych uważam, że warto w treści odpowiedzi na akt oskarżenia nakreślić linię obrony oskarżonego, wskazać wnioski dowodowe i tezy, do których wykazania oskarżony będzie dążył w trakcie procesu karnego, jak również okoliczności i wątpliwości, które powinny być wyjaśnione w trakcie prowadzonej sprawy.
W treści odpowiedzi na akt oskarżenia przygotowanej przez adwokata prawa karnego warto szczegółowo odnieść się do danego rodzaju zarzutów, wskazać właściwą linię orzeczniczą, stanowiska wyrażone przez komentatorów prawa czy wyraźnie wskazywać na prawidłowe interpretacje prawne, bowiem nierzadko interpretacje oskarżenia formułowane przez prokuratora są krańcowo odmienne od interpretacji przemawiających na korzyść osoby sądzonej.
Dalsza część relacji czy szeroko rozumianego stanowiska osoby oskarżonej może mieć miejsce już na etapie składania ustnych wyjaśnień oskarżonego na rozprawie głównej.
Odpowiedź na akt oskarżenia może zawierać również następujące wnioski:
- o umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 k.p.k.;
- o umorzenie postępowania z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia;
- dotyczące niewłaściwości sądu do dalszego rozpoznania sprawy;
- zwrotu sprawy prokuratorowi w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego;
- o wydanie postanowienia o zawieszeniu postępowania;
- dotyczące wydania postanowienia w przedmiocie uchylenia tymczasowego aresztowania lub innego środka przymusu;
- o wydanie wyroku nakazowego.
BRAK UMOŻLIWIENIA OSKARŻONEMU ZŁOŻENIA ODPOWIEDZI NA AKT OSKARŻENIA
W orzecznictwie wskazuje się, że naruszenie wymogu określonego w art. 338 § 1 k.p.k. przez niedoręczenie oskarżonemu odpisu aktu oskarżenia i uniemożliwienie mu tym samym złożenia odpowiedzi na akt oskarżenia, stosownie do art. 338 § 2, stanowi niewątpliwie rażącą obrazę prawa procesowego ale uchybienie przez sąd temu obowiązkowi nie może być oceniane jedynie od strony formalnej, lecz musi uwzględniać możliwość wpływu takiego naruszenia na realizację przez oskarżonego szeroko rozumianego prawa do obrony, tylko bowiem wtedy można mówić o naruszeniu wymogów rzetelnego procesu karnego.
WNIOSKI DOWODOWE W ODPOWIEDZI NA AKT OSKARŻENIA
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2016 r., V KK 77/16.
,,Naruszenie wymogu określonego w art. 338 § 1 k.p.k. przez niedoręczenie oskarżonemu odpisu aktu oskarżenia nie może być oceniane jedynie od strony formalnej, lecz musi uwzględniać możliwość wpływu takiego naruszenia na realizację przysługującego prawa do obrony w realiach danej sprawy’’.
,,Obowiązujące uregulowanie zawarte w art. 338 § 1 k.p.k., nie przewiduje tzw. prekluzji dowodowej, która oznaczałaby, że wnioski dowodowe zgłaszane po wyznaczonym terminie 7 dni od doręczenia odpisu aktu oskarżenia oskarżonemu, bądź też w ogóle złożone już na rozprawie, miałyby być z tego powodu oddalane. Termin zakreślony w powołanym przepisie powinien być postrzegany przede wszystkim w aspekcie zasady koncentracji, służącej sprawnemu i szybkiemu przebiegowi przewodu sądowego, co wiązać należy z postulowanym zakończeniem sprawy w rozsądnym terminie (art. 2 § 1 pkt 4 k.p.k.)’’.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2022 r., V KS 19/22.
,,Jeżeli przy doręczeniu aktu oskarżenia oskarżony nie zostanie wezwany do złożenia w terminie 7 dni wniosków dowodowych, to nie może to spowodować dla niego ujemnych skutków procesowych. Oznacza to, że w takim wypadku nie można oddalić wniosku dowodowego na podstawie art. 170 § 1 pkt 6 k.p.k., natomiast nie oznacza, że niwelowanie hipotetycznych ujemnych skutków procesowych ma nastąpić poprzez uchylenie wyroku skazującego’’.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 2020 r., V KK 559/19.
,,Chociaż termin z art. 338 § 1 k.p.k. ma charakter instrukcyjny, to moment złożenia wniosków dowodowych przez obrońcę wobec czasu trwania postępowania sądowego może uprawniać do uznania ich za zmierzające w sposób oczywisty do przedłużenia postępowania’’.
Ważne!!! Przyjmuje się, że 7 dniowy termin do złożenia odpowiedzi na akt oskarżenia jest terminem tzw. instrukcyjnym, którego przekroczenie nie wywołuje negatywnych konsekwencji dla oskarżonego, oznacza to że odpowiedź na akt oskarżenia może być wniesiona w terminie późniejszym.
Ważne!!! W aktualnym brzmieniu, przepisy procedury karnej nie wymagają załączenia odpisów odpowiedzi na akt oskarżenia dla stron przeciwnych, jednak Sąd może zobowiązać do złożenia określonej ilości odpisów, oskarżonego i jego obrońcę.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Wrocław
Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ