PRZESŁUCHANIE OFIARY SEKSUALNEJ - ART 185C KPK
Przesłuchanie ofiary przestępstwa seksualnego, szczególnie w przypadku osób nieletnich, odbywa się w specjalnych i ochronnych warunkach. Należy zwracać uwagę żeby przesłuchanie odbywało się zgodnie z obowiązującymi procedurami – wedle regulacji z art. 185C Kodeksu Postępowania Karnego.
Przesłuchanie pokrzywdzonego przestępstwem seksualnym, ze względu na charakter czynów przeciwko wolności seksualnej wedle zapisów prawa należy przeprowadzić odmiennie niż w typowej sprawie o przestępstwo (np. przeciwko mieniu jak przesłuchanie ofiary kradzieży, czy oszustwa) ofiary seksualne należy otaczać szczególną ochroną już od etapu złożenia zawiadomienia o przestępstwie, a kolejno w toku przesłuchania.
Ofiary wymuszeń seksualnych, ofiary gwałtów, osoby wobec których stosowane było molestowanie seksualne są szczególnie narażone na tzw. wtórną wiktymizację. Unormowanie art. 185C KPK ma w założeniu służyć ochronie ofiar tych przestępstw seksualnych, w zasadzie bez względu na ich wiek, przed tzw. wtórną wiktymizacją w toku postępowania karnego, na wszystkich jego etapach.
Przesłuchanie pokrzywdzonego w charakterze świadka przeprowadza sąd na posiedzeniu. W przesłuchaniu mają prawo wziąć udział prokurator, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego, natomiast w opisywanej czynności wykluczony jest udział samego podejrzanego czy oskarżonego o określone przestępstwo seksualne w zależności od etapu postępowania karnego.
Przesłuchanie podlega rejestracji w zakresie obrazu i dźwięku, a na rozprawie głównej odtwarza się sporządzony zapis obrazu i dźwięku z przesłuchania oraz odczytuje się protokół z czynności przesłuchania.
Opisywanej czynności co do zasady się nie powtarza (choć pod pewnymi warunkami jest to teoretycznie możliwe - po nowelizacji z 2019 r. ustawodawca wskazał, że kryterium oceny zasadności ponownego przesłuchania jest ujawnienie się nowych okoliczności w sprawie).
WIKTYMIZACJA WTÓRNA - OFIAR PRZESTĘPSTW SEKSUALNYCH
Wiktymizacja wtórna to inaczej mówiąc, powtórne, ponowne doprowadzanie do stanu w którym ofiara, osoba pokrzywdzona, wciąż na nowo doświadcza krzywd, które wynikają z reakcji np. otoczenia (rodziny, społeczeństwa, określonych instytucji) na pierwotne zdarzenie, takie jak przestępstwo. Może objawiać się w postaci braku empatii, przerzucania odpowiedzialności na ofiarę, obwiniania ofiary, czy bagatelizowania jej doznanych cierpień, a także przez krzywdzące działania organów wymiaru sprawiedliwości czy w dzisiejszych czasach dostępu do portali internetowych, mediów społecznościowych – piętnujące działania szeroko rozumianych mediów.
PRZESŁUCHANIE OFIARY PEDOFILII
Przepis 185C KPK w zakresie uregulowania sposobu organizowania przesłuchania dotyczy pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania ukończył 15 lat i nie zachodzi obawa, że przesłuchanie w innych warunkach mogłoby wywrzeć negatywny wpływ na jego stan psychiczny. Do pokrzywdzonego przestępstwem seksualnym, który nie ukończył 15 lat, a został ofiarą wymienionych czynów z kategorii przestępstw seksualnych jak gwałt, molestowanie czy pedofilia, ma zastosowanie odmienny tryb przesłuchania określony w art. 185A KPK (art. 185A również został omówiony na naszym kancelaryjnym blogu dlatego zachęcam do korzystania z wyszukiwarki w zakładce BLOG i zapoznanie się z treścią artykułu dla osób zainteresowanych).
INTERPRETACJE SĄDÓW POLSKICH
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2024 r. sygn. I KK 378/24.
Zasada jednokrotnego przesłuchania pokrzywdzonego przestępstwami seksualnymi a który ukończył 15 rok życia
,,Wyrażona w art. 185c § 1a k.p.k. zasada jednokrotnego przesłuchania pokrzywdzonego przestępstwami określonymi w art. 197-199 k.k., który ukończył 15 roku życia ingeruje w sferę prawa do obrony i rzetelnego procesu. Niemniej jednak przepis ten służy ochronie osób pokrzywdzonych przed wtórną wiktymizacją, a także zastraszaniem lub odwetem. Stąd też podzielić należy stanowisko, że jego wykładnia powinna uwzględniać reguły wypracowane przy interpretacji art. 185a § 1 k.p.k., z których wynika, że należy odmówić żądaniu powtórnego przesłuchania, gdy opinia właściwego biegłego wskazuje na niebezpieczeństwo pogorszenia stanu psychicznego ofiary w skutek takiej czynności.’’
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 marca 2023 r. II AKa 12/23
Przesłuchanie pokrzywdzonego przestępstwem seksualnym
,,W przypadku art. 185c k.p.k. mamy do czynienia już ze świadkiem dorosłym. Ograniczenie przeprowadzenia dowodu z zeznań takiej osoby pokrzywdzonej określone w art. 185c k.p.k. i traktowanie tego dowodu na równi z tymi dowodami, które były przeprowadzone na rozprawie, możliwe jest więc dopiero wówczas, gdy spełnione są wszystkie warunki określone w tym przepisie, w tym w szczególności, gdy zagwarantowano obronie obecność w czasie przeprowadzenia tego dowodu. Jeżeli ten warunek nie został spełniony, to brak jest możliwości odwoływania się do tego przepisu jako przeszkody dla ponownego przesłuchania pokrzywdzonego, chyba że zachodzą inne przyczyny wykluczające takie przesłuchanie. Przepis ten musi być bowiem wykładany zawężająco jako przepis o charakterze wyjątkowym. Należy podkreślić, że ustawodawca wyraźnie zaznaczył, że w przesłuchaniu ma prawo wziąć udział obrońca. Nie ma przeszkód, by pojęcie "obrońcy" w rozumieniu art. 185c k.p.k. rozumieć funkcjonalnie, obejmując nim także pełnomocnika, ustanowionego także z urzędu, na podstawie art. 87 § 2 k.p.k. dla osoby, która nie uzyskała jeszcze formalnie statusu osoby podejrzanej na podstawie art. 71 § 1 k.p.k., a której prawo do obrony wymaga ochrony w postępowaniu. Podobnie gwarancyjnie należy interpretować sposób ujęcia okoliczności, które uzasadniają ponowne przesłuchanie osoby pokrzywdzonej. W szczególności taką okolicznością w oczywisty sposób jest dowód z wyjaśnień oskarżonego, przedstawiającego odmienny przebieg wydarzeń, niż ten wynikający z zeznań osoby pokrzywdzonej.’’.
Ważne!!! Przesłuchanie może być prowadzone przez sąd z udziałem psychologa.
Ważne!!! Na wniosek pokrzywdzonego należy zapewnić, aby biegły psycholog biorący udział w przesłuchaniu był osobą o wskazanej przez niego płci, chyba że będzie to utrudniać postępowanie.
Ważne!!! Zawiadomienie o przestępstwie seksualnym składane przez samą ofiarę, powinno ograniczyć się do wskazania najważniejszych faktów i dowodów. Chodzi o informacje dotyczące okoliczności czynu i sprawcy oraz innych okoliczności istotnych w sprawie - w sposób skrócony, tak aby oszczędzić ofierze dalszej traumy szczegółowego cofania się myślami do wydarzeń nierzadko tragicznych.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Wrocław
Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ