POZBAWIENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ
Pozbawienie rodziców władzy rodzicielskiej ,jest najdalej idącym środkiem interwencji, którą stosuje sąd opiekuńczy kierując się dobrem dziecka. Orzeczenie takie może być wydane, gdy zaistnieją ustawowe podstawy, a mianowicie znajdujące oparcie w art. 111 KRO :
- 1. Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
- 1a. Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem.
- 2. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej, co istotne nie jest stosowane wedle automatyzmu odnoszącego się z góry do obojga rodziców, może być orzeczone wobec każdego z rodziców, jak również wobec jednego z nich. W razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej, sąd opiekuńczy może władzę rodzicielską przywrócić.
Istotny jest również fakt, że rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej, z samego faktu ingerencji sądu w zakres władzy rodzicielskiej, nie tracą prawa do kontaktów z dzieckiem. Kontaktów z dzieckiem sąd może zakazać jedynie w sytuacji, w której kontakt ten zagraża życiu, zdrowiu, bezpieczeństwu lub wpływa demoralizująco na dziecko i jego prawidłowy rozwój.
POZBAWIENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ a WYROKI POLSKICH SĄDÓW
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1997 r. III CKN 122/97.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej z powodu rażącego zaniedbania obowiązków względem dziecka.
,,Dokonując wykładni przepisu art. 111 § 1 KRO, trzeba mieć na uwadze, że do pozbawienia władzy rodzicielskiej upoważniają sąd tylko takie zaniedbania obowiązków względem dziecka, które mogą być ocenione jako rażące. Muszą to być zatem poważne zaniedbania bądź zaniedbania o mniejszej wadze, które nabierają cech niepoprawności i uporczywości.’’
,,Trzeba bowiem mieć na uwadze, że pozbawienie władzy rodzicielskiej to najsurowszy środek ingerencji sądu, który można zastosować dopiero wówczas, gdy stosowane dotychczas łagodniejsze środki okazały się nieskuteczne lub gdy w okolicznościach danego wypadku jest oczywiste, że stosowanie łagodniejszych środków jest niecelowe.’’
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2000 r. II CKN 999/00.
Sąd Najwyższy wskazał, że podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej może być stan zaniedbań wychowawczych rodziców wobec dziecka.
,,Stan zaniedbań wychowawczych obu rodziców wobec małoletniego Przemysława G. jest tego rodzaju, iż dalsze jego pozostawanie w zasięgu oddziaływania tychże może prowadzić jedynie do pogłębienia się u niego, podobnie jak i u jego brata, stwierdzonego stanu wyobcowania środowiskowego, nieufności i zalęknienia. Potrzeba udzielenia małoletniemu niezwłocznej pomocy, zwłaszcza dydaktycznej, może być spełniona tylko w warunkach pozadomowych, skoro rodzice nie mają świadomości tej potrzeby i izolują dzieci.’’
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1970 r. III CRN 181/70.
Pozbawienie przez ojca kilkuletniego dziecka naturalnego środowiska rodzinnego i bezpośredniej opieki matki oraz możliwości wychowywania się wspólnie z małoletnim rodzeństwem, zawiera elementy nadużycia władzy rodzicielskiej.
,, W świetle okoliczności niniejszej sprawy uzasadnione więc będzie przyjęcie poglądu, że pozbawienie pięcioletniego dziecka naturalnego środowiska rodzinnego i bezpośredniej opieki matki oraz możliwości wychowywania się wspólnie z małoletnią siostrą i zatrzymanie go na stałe - w brew woli matki - w obcym kraju zawiera elementy nadużycia władzy rodzicielskiej, uzasadniające pozbawienie uczestnika postępowania tej władzy.’’
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000 r. III CKN 775/00.
Pasożytniczy tryb życia i nadużywanie alkoholu, skazanie rodzica na karę długoletniego pozbawienia wolności, a pozbawienie władzy rodzicielskiej.
,,Według zaś tych ustaleń są dwa powody, które z mocy art. 111 § 1 KRO. uzasadniają pozbawienie władzy rodzicielskiej uczestnika Adama S. Jeden to "prowadzenie pasożytniczego trybu życia i nadużywanie alkoholu, którego następstwem jest rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka" i drugi - trwała przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej w postaci skazania uczestnika na karę długoletniego pozbawienia wolności …’’.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2000 r. II CKN 960/00.
,,Przez trwałą przeszkodę, uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej, należy rozumieć taki układ stosunków, który wyłącza sprawowanie przez rodziców władzy rodzicielskiej na stałe w tym sensie, że albo według rozsądnego przewidywania nie można ustalić czasu trwania tego układu albo - co najmniej - że układ ten będzie istniał przez czas długi.’’
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2000 r. I CKN 1072/99.
,,Uznane przez sąd orzekający za realne zagrożenie dobra dziecka wywołane przez rodzica, może uzasadniać pozbawienie go władzy rodzicielskiej bez stosowania środków przewidzianych w art. 109 § 2 KRO.’’
,, (…) o skorzystaniu ze środków mniej rygorystycznych niż pozbawienie władzy rodzicielskiej, decyduje dobro dziecka, a po wtóre, że ograniczenie władzy w okolicznościach rozpoznawanej sprawy byłoby bezcelowe.’’
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2000 r. III CKN 1143/00.
,,Pozbawienie władzy rodzicielskiej nie ma charakteru generalnego i może być orzeczone tylko, co do jednego dziecka, jeżeli w stosunku do tego dziecka wystąpi którakolwiek z przyczyn przewidzianych w art. 111 § 1 KRO.’’
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2000 r. I CKN 931/00.
,,Nadużywanie władzy rodzicielskiej zachodzi bowiem także wówczas, gdy postępowanie rodzica obiektywnie wywiera destrukcyjny wpływ na proces wychowania i rozwoju psychicznego dziecka, choćby nie było to związane z subiektywnym, negatywnym nastawieniem rodzica wobec dziecka.’’
Ważne !!! Pozbawienie władzy rodzicielskiej lub jej zawieszenie może być orzeczone także w wyroku orzekającym rozwód, separację albo unieważnienie małżeństwa.
Ważne !!! Za trwałą przeszkodę w wykonywaniu władzy rodzicielskiej uzasadniającą pozbawienie władzy rodzicielskiej uznaje się takie sytuacje, jak np. wyjazd za granicę z zamiarem stałego pobytu, skazanie na karę pozbawienia wolności na długie lata.
Ważne !!! Nadużywanie władzy rodzicielskiej polega na wysoce nagannym zachowaniu się rodziców wobec dziecka np. nadmiernym karaniu, zmuszaniu do nieodpowiedniej pracy, nakłanianiu do popełniania przestępstw, wykorzystywaniu seksualnym.
Ważne !!! Rażące zaniedbywanie przez rodziców obowiązków względem dziecka jest w praktyce najczęstszą podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej.
Ważne !!! Uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka są wystarczającą przyczyną pozbawienia władzy rodzicielskiej.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Wrocław
Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ