ROZWÓD Z ORZECZENIEM O WINIE
Rozwód z orzeczeniem winy wyłącznie jednego z małżonków, jest często wyrazem dążenia do sprawiedliwego werdyktu przez ,najczęściej małżonka skrzywdzonego czy to zdradą, nielojalnością, agresją, przemocą, brakiem wsparcia czy zainteresowania ze strony drugiego z współmałżonków.
Obowiązek orzekania przez sąd z urzędu w trakcie sprawy o rozwód o winie rozkładu pożycia małżeńskiego, wynika po części z zapisu art. 57 KRO a także z tego, że stosownie do art. 56 KRO, dopuszczalność orzeczenia rozwodu nie zależy tylko od samego faktu powstania zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, lecz także od przyczyn rozkładu oraz od tego, czy i który z małżonków ponosi winę za ten stan rzeczy. Oznacza to, że bez wyjaśnienia okoliczności związanych z zawinieniem przez małżonków rozkładu pożycia małżeńskiego nie jest możliwa ocena, czy rozwód jest w ogóle dopuszczalny.
Wymienione poniżej przykładowo w wybranych wyrokach zachowania jednego z małżonków mogą, ale nie muszą zostać uznane za przyczynę rozkładu pożycia, a tym bardziej za przyczynę zawinioną. Najczęściej rozkład pożycia jest skutkiem wielu przyczyn, a nie tylko jednej. Sąd rozwodowy, uznając dane zachowanie za zawinioną przyczynę rozkładu pożycia w trakcie sprawy o rozwód, musi uwzględnić indywidualne okoliczności danej sprawy i wzajemnych zachowań konkretnych małżonków.
ROZWÓD Z ORZEKANIEM O WINIE A WYROKI SĄDÓW
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 1997 r. I CKN 86/97.
Zdrada jako przejaw rażącej nielojalności wobec współmałżonka.
,, Pojęcie winy rozkładu pożycia o której mowa w przepisie art. 57 § 2 k.r.o. nie zostało ustawowo zdefiniowane. Mimo to w dotychczasowej wieloletniej praktyce orzeczniczej pojęcie to nie nasuwało szczególnych trudności. Nie ulega wątpliwości, że zdrada narusza normy moralne i jest przejawem rażącej nielojalności wobec współmałżonka. Małżonek dopuszczający się zdrady z reguły bywa uznawany winnym rozkładu pożycia.’’
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 1950 r. C 322/50.
Pozory zdrady również mogą zostać zakwalifikowane jako możliwa zawiniona przyczyna rozkładu pożycia.
„Zamieszkanie kobiety zamężnej w jednej izbie z innym mężczyzną w warunkach stwarzających pozory zdrady małżeńskiej i to trwające stale, przez dłuższy okres czasu, może być uznane za zawinioną przez nią przyczynę rozkładu pożycia małżeńskiego (…) Fakt powyższy nie wymaga przy tym kwalifikowania go jako cudzołóstwa”
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 13 września 1950 r. C 335/50.
Zawinioną przyczynę rozkładu pożycia stanowi znieważanie, bicie, a tym bardziej nastawanie na życie.
,,Niewłaściwe zachowanie się jednego z małżonków wobec matki drugiego małżonka, przejawiające się w znieważaniu jej i biciu, a tym bardziej w nastawaniu na jej życie, może stanowić przyczynę trwałego rozkładu pożycia stron, zawinioną przez stronę dopuszczającą się takiego zachowania.’’
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 września 2017 r. I ACa 168/17.
Izolacja od rodziny, kontrola małżonka jako przesłanka winy w rozwodzie.
,, Sąd I instancji zdecydowanie i stanowczo zaznaczył, że wina za rozkład pożycia małżeńskiego obarcza obu małżonków. Dokonał on bowiem ujemnej moralnej oceny naruszenia przez powódkę między innymi płynącego z art. 23 k.r.o. obowiązku wierności małżeńskiej. Niewątpliwie jednak również pozwany, także naruszył obowiązki małżeńskie. Wyrażało się to w przesadnej zazdrości, która prowadziła zaborczej kontroli i nieuzasadnionego niczym ograniczania. W szczególności próby ograniczania przez pozwanego kontaktów powódki z jej rodziną. To wszystko doprowadziło Sąd Okręgowy do słusznego przekonania, że obydwie strony należało uznać za winne rozkładu pożycia.’’
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1956 r. IV CR 36/55.
Niechęć do podjęcia pracy zarobkowej przez jednego z małżonków.
,,Takie zachowanie się małżonka, który będąc zdolny do pracy, bez dostatecznego usprawiedliwienia nie pracuje wcale lub pracuje w stopniu wysoce niedostatecznym, może być uznane za ważny powód rozkładu pożycia małżeńskiego…’’
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 13 maja 2005 r. I ACa 2184/04.
Teza z Wyroku Rozwodowego ,,Jeżeli mąż dopuszcza się wobec żony rękoczynów i używa gróźb karalnych, to jej wyprowadzenie się z domu nie może być uznane za przyczynę rozkładu pożycia.’’
,,Wina powoda jest oczywista, gdyż, jak przyjął Sąd Okręgowy, dopuszczał się on wobec pozwanej rękoczynów, wyzywał ją wulgarnie i używał gróźb karalnych. Jeżeli tak, to wniosek Sądu, że wina pozwanej polega na tym, że doprowadziła do zerwania pożycia odmawiając powrotu do wspólnego domu, jest całkowicie błędny.
Byłby on uzasadniony w sytuacji, gdyby pozwana wyprowadziła się z domu bez uzasadnionej przyczyny.
Jeżeli jednak pozwana była bita, wyzywana i grożono jej pozbawieniem życia, to przyjęcie, że wyprowadzenie się z domu stanowiło zawinioną przyczynę rozkładu, stanowi antylogizm.’’
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2001 r. V CKN 915/00.
,,W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przypisanie małżonkowi winy w powstaniu rozkładu pożycia wymaga ustalenia, iż naruszył on (w sposób umyślny lub nieumyślny) obowiązki wynikające z ustawy (np. z art. 23 k.r.o …)’’.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2001 r. V CKN 915/00.
,,Choroba psychiczna małżonka może wykluczyć przypisanie mu winy rozkładu pożycia małżeńskiego. Zależy to jednak od rodzaju choroby, a także od tego, czy przyczyną rozkładu pożycia było jedno konkretne zdarzenie (np. fakt zdrady), czy też występuje wiele przyczyn rozłożonych w czasie. Doświadczenie życiowe wskazuje, że do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżonków rzadko dochodzi na skutek pojedynczego zdarzenia. Zwykle współwystępuje wiele przyczyn w dłuższym okresie. Przypisanie w takiej sytuacji winy rozkładu pożycia małżonkowi cierpiącemu na chorobę psychiczną będzie zależało od okoliczności konkretnej sprawy, a przede wszystkim od rodzaju występującej choroby.’’
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 sierpnia 2018 r. I ACa 96/18.
,,Sąd w postępowaniu rozwodowym bada jedynie czy postępowanie każdej ze stron było takim postępowaniem, które w świetle przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz zasad współżycia można uznać za zawinione rozpadu pożycia małżeńskiego i utrwalenia się tego rozpadu.’’
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 sierpnia 2018 r. I ACa 357/17.
,,Istota swobodnej sędziowskiej oceny polega na tym, że dysponując dwiema wersjami przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego stron, sąd meriti ocenia na podstawie doświadczenia życiowego, zgodnie z regułami racjonalnego i logicznego rozumowania, której wersji daje wiarę. Powinien przy tym odpowiednio umotywować swoje stanowisko.’’
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 6 marca 1997 r. I ACa 48/97.
„Choroba małżonka nie tylko nie wywołuje i nie powinna wywoływać trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego, lecz nakłada na drugiego małżonka obowiązek użycia wszelkich środków do przywrócenia choremu małżonkowi zdrowia i zdolności do spełnienia obowiązków małżeńskich. Przeciwne tym zasadom postępowanie jest sprzeczne z ogólnie przyjętymi zasadami moralności”.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2005 r. V CK 364/04.
,,W razie wniesienia apelacji od wyroku orzekającego rozwód w części dotyczącej winy rozkładu pożycia małżeńskiego tylko przez jednego małżonka, sąd drugiej instancji może z urzędu orzec w tym zakresie także na niekorzyść tego małżonka.’’
Ważne!!! Jeżeli między małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, żeby właściwy Sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Jednakże, mimo zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, rozwód nie jest dopuszczalny, jeżeli wskutek orzeczenia rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Ważne!!! Rozwód nie jest również dopuszczalny, jeżeli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód.
Ważne!!! Zalety rozwodu z orzekaniem o winie można wymienić w następujący sposób, przez kwestię roszczenia o alimenty na małżonka niewinnego, tzn. że małżonek niewinny może domagać się alimentów dla siebie od małżonka winnego rozwodu, jeżeli na skutek rozwodu znajdować się będzie w gorszej sytuacji materialnej i nie będzie w stanie zaspokoić swoich potrzeb. Inną zaletą wyroku orzeczenia rozwodu z winą, jest poczucie satysfakcji i sprawiedliwości przez małżonka niewinnego.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Wrocław
Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ