PRZESŁUCHANIE DZIECKA - Adwokat Wrocław
W każdym kręgu kulturowym, pod każdą szerokością geograficzną dziecko postrzegane jest jako byt delikatny, niewinny, wymagający szczególnej ochrony.
W sytuacjach realizacji czynu zabronionego wobec osoby dziecka, polski kodeks postepowania karnego przewiduje pewne rozwiązania mające otoczyć dziecko ochroną, w tym art. 185a k.p.k. tzw. tryb przesłuchania małoletniego pokrzywdzonego przestępstwem.
PRZESŁUCHANIE DZIECKA JAKO OFIARY PRZESTĘPSTWA W PROCESIE KARNYM
Konsekwencje naruszenia takich dóbr jak wolność seksualna i obyczajność towarzyszą ofierze przez całe życie, w szczególności w sferze emocjonalnej i psychicznej. Ten rodzaj krzywdy jest dla każdej osoby, a w szczególności dla dziecka, wysoce traumatyczny i bolesny. Dlatego też unormowania procesowe regulujące uczestnictwo małoletniego w procesie karnym, zwłaszcza odnoszące się do jego bezpośredniego udziału w czynnościach procesowych, takich jak na przykład przesłuchanie cechują się pewną odmiennością od przyjętych ogólnych reguł.
ART. 185A KODEKSU POSTEPOWANIA KARNEGO
Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego zostało uregulowane w art. 185a kodeksu postepowania karnego (k.p.k.).
Komentowanym trybem przesłuchania, objęci są pokrzywdzeni określonym w tym przepisie rodzajem przestępstw, a to rozróżnionych:
- przez określenie sposobu działania sprawcy, tj. jego popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej;
- wskazanie rozdziałów Kodeksu Karnego, w których jest konkretne przestępstwo umieszczone.
Odesłanie do rozdziału XXIII, XXV i XXVI Kodeksu Karnego oznacza, że w grę wchodzą tylko przestępstwa zgrupowane w tych rozdziałach.
Dla konieczności zastosowania art. 185a k.p.k. wymagane jest, by w kwalifikacji prawnej czynu był powołany przepis zamieszczony w jednym z wymienionych rozdziałów, w tym także w ramach kumulatywnej kwalifikacji prawnej czynu.
Celem sprecyzowania warto dodać, że przestępstwami popełnionymi z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej są nie tylko te przestępstwa, do których znamion należy użycie przemocy lub groźby bezprawnej, ale także popełnione w taki sposób.
SZCZEGÓLNY TRYB PRZESŁUCHANIA DZIECKA
Przesłuchanie przeprowadza sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że do czasu wprowadzenia art. 185A do kodeksu postępowania karnego - w jego aktualnym kształcie, istniał spór, kto powinien przesłuchiwać małoletniego pokrzywdzonego – sąd czy biegły psycholog.
Kolejnym elementem charakterystycznym jest to, że artykuł 185a k.p.k. przewiduje ograniczoną liczbę osób uczestniczących w tym trybie przesłuchania, gdyż większa liczba mogłaby spowodować zakłócenie koncentracji uwagi oraz ograniczać zaufanie i gotowość do współdziałania przez dziecko.
Prokurator, adwokat, obrońca oraz pełnomocnik pokrzywdzonego mają prawo wziąć udział w przesłuchaniu. Osoba wymieniona w art. 51 § 2 lub osoba pełnoletnia wskazana przez pokrzywdzonego, o którym mowa w § 1, ma prawo również być obecna przy przesłuchaniu, jeżeli nie ogranicza to swobody wypowiedzi przesłuchiwanego dziecka.
Omawiając problematykę od kuchni, przesłuchanie odbywa się na posiedzeniu sądu w tzw. ,,Przyjaznym Pokoju Przesłuchań’’, na który składają się w przeważającej większości sądów: właśnie pokój przesłuchań, w którym faktycznie odbywa się przesłuchanie, pokój techniczny oraz poczekalnia.
Wartym wskazania jest specyficzna rola biegłego psychologa w przesłuchaniu dziecka w omawianym trybie.
Rola biegłego psychologa powołanego do udziału w przesłuchaniu małoletniego pokrzywdzonego sprowadza się w zasadzie do trzech czynności takich jak:
- przygotowania małoletniego do udziału w przesłuchaniu,
- uczestniczenia w faktycznym przesłuchaniu w pokoju przesłuchań oraz
- do wydania opinii po odbytym przesłuchaniu.
Zanim jednak biegły psycholog przystąpi do przygotowania małoletniego do udziału w przesłuchaniu, musi zapoznać się z materiałem zgromadzonym w sprawie, w takim zakresie, aby poznać sytuację małoletniego i dopasować możliwie najkorzystniejsze rozwiązania psychologiczne wobec dziecka. Inaczej wygląda praca psychologa z dzieckiem w wieku 5 lat a inaczej z dzieckiem w wieku lat 12 stu, tak samo inaczej będzie wyglądała praca psychologa z ofiarą przestępstwa seksualnego a inaczej z dzieckiem które np. było ofiarą przemocy ze strony jednego z rodziców.
WYMAGANY WIEK DZIECKA
Art. 185a k.p.k. dotyczący przesłuchania pokrzywdzonych przestępstwami przewidzianymi w rozdziale XXIII, XXV i XXVI Kodeksu Karnego, którzy w chwili czynu nie ukończyli lat 15. Należy tu także wskazać, że ustawodawca nie zakreślił dolnej granicy wieku dla osób występujących w procesie karnym w charakterze świadka, pokrzywdzonego, stąd granica ta będzie wyznaczana przez organ procesowy podejmujący decyzję o powołaniu dziecka np. na świadka.
ISTOTNE ZNACZENIE DLA ROZSTRZYGNIĘCIA SPRAWY
Pokrzywdzonego będącego małoletnim, w omawianym trybie przesłuchuje się „tylko wówczas, gdy jego zeznania mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy”. Zwrot ten wskazuje, że w zasadzie takiego świadka nie powinno się przesłuchiwać w charakterze świadka, z wyjątkiem sytuacji gdy jego zeznania mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
Może zatem być w ogóle nieprzesłuchiwany małoletni pokrzywdzony w toku całego postępowania karnego, jeżeli jego zeznania nie wpływałyby na treść rozstrzygnięcia. Tym samym należy dojść do wniosku (który również przyświecał prawodawcy) że przesłuchiwany nie powinien być absolutnie każdy małoletni pokrzywdzony, ale wyłącznie ten tylko, którego zeznania mogą mieć istotny charakter z punktu widzenia celu procesu karnego – pociągnięcia sprawcy do odpowiedzialności.
W literaturze prawno-karnej wskazuje się, że tzw. nieistotność posiadanych informacji może mieć związek z tym, że stan psychofizyczny dziecka nie pozwala na prawidłowy, pełny kontakt z nim (może to mieć związek np. z wiekiem dziecka), a nie z tym, że dziecko w ogóle nie posiada informacji. Niejednokrotnie bowiem, aby przekonać się czy dziecko posiada wiedzę większą czy mniejszą o okolicznościach zdarzenia, należałoby rozpocząć właśnie przesłuchanie.
Podsumowując, w większości przypadków w praktyce, trudno przed czynnością przesłuchania, zawsze z góry i z całkowitą pewnością określić, jaki jest zakres informacji, które w istocie małoletni świadek ma do przekazania organom procesowym.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Wrocław
Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ