W sytuacji, w której postępowanie karne w sprawie toczy się z urzędu... z takim postępowaniem mamy do czynienia w przypadku przestępstw ściganych z urzędu, oraz przestępstw tzw. wnioskowych tzn. ściganych na wniosek uprawnionego oraz przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego, gdy ze względu na interes społeczny prokurator również wszczął postępowanie lub już do wcześniej wszczętego postępowania - wstąpił - dla pokrzywdzonego danym przestępstwem w takich sytuacjach może pojawić się pytanie, mianowicie czy wziąć udział czynnie w postepowaniu karnym na etapie sądowym czy pozostawić bieg spraw prokuratorowi?
W takiej sytuacji warto dowiedzieć się czym różni się status osoby pokrzywdzonej od oskarżyciela posiłkowego.
STATUS POKRZYWDZONEGO W POSTĘPOWANIU KARNYM
Pokrzywdzony to osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. Jak była o tym mowa powyżej. Pokrzywdzony może osobiście złożyć zawiadomienie o przestępstwie i zainicjować w ten sposób rozpoczęcie postępowania przygotowawczego o przestępstwo popełnione na jego szkodę. Może też występować w charakterze pokrzywdzonego w postępowaniu wszczętym z urzędu przez organy ścigania. Dla niektórych kategorii przestępstw wniosek osoby pokrzywdzonej przestępstwem jest konieczny do nadania sprawie dalszego biegu.
Pokrzywdzony jest (co istotne dla rozróżnienia dwóch tytułowych ról, zarówno pokrzywdzonego jak i oskarżyciela posiłkowego) - stroną, ale na etapie postępowania przygotowawczego, ze wszystkimi wynikającymi z tego uprawnieniami. Sytuacja wygląda jednak z goła odmiennie w momencie, w którym sprawa pokrzywdzonego trafia do sądu. Na etapie postępowania sądowego, inaczej jurysdykacyjnego pokrzywdzony traci bowiem przymiot strony postępowania, co zdecydowanie wpływa na ograniczenie możliwości działania na etapie przed sądem rozpoznającym sprawę.
Podkreślenia wymaga, że pokrzywdzony – nie jest na etapie sprawy przed sądem stroną postepowania.
OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY
W sprawach o przestępstwa z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może w postępowaniu sądowym działać jako strona dopiero w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego. W wypadku wniesienia aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego , pokrzywdzony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego i po tym fakcie w tej roli występuje. W takim przypadku odstąpienie przez oskarżyciela publicznego od oskarżenia nie pozbawia uprawnień oskarżyciela posiłkowego.
Zapamiętaj, że będąc osobą pokrzywdzoną przestępstwem, jeśli nie złożysz oświadczenia, że będziesz działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego, to w postępowaniu sądowym nie jesteś stroną tego postępowania.
Oskarżyciel posiłkowy w postępowaniu na etapie sądowym jest pełnoprawną stroną procesową – i warto o tym pamiętać. W podejmowanych działaniach jest niezależny od oskarżyciela publicznego, to znaczy że może podejmować autonomiczne inicjatywy np. składać wnioski dowodowe, ma prawo do uczestniczenia w czynnościach procesowych, w tym w szczególności w rozprawach sadowych, może przeglądać akta, ma prawo zadawania pytań przesłuchiwanym przez sąd – oskarżonemu, świadkom, biegłym, ma prawo zaskarżania orzeczeń sądowych, w tym także w odniesieniu co do winy oskarżonego, ale również co do kary. Nadto posiada możliwość zabrania głosu w ramach tzw. głosów końcowych stron.
Ważne !!! Ewentualne cofnięcie aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego nie pozbawia oskarżyciela posiłkowego jego praw, tzn. oskarżyciel posiłkowy w dalszym ciągu działa na etapie postępowania sądowego i może wykonywać przysługujące mu prawa.
Sąd w pewnych szczególnych sytuacjach może zastosować ograniczenie liczby oskarżycieli posiłkowych występujących w danej sprawie. Podstawą dla takiego ograniczenia będzie zbyt duża liczba oskarżycieli posiłkowych, zagrażająca możliwości prawidłowego prowadzenia postępowania. Powodem takiego rozwiązania jest to, by nadmierna liczba oskarżycieli posiłkowych nie hamowała toku postępowania.
Nadto należy pamiętać, iż oskarżyciel posiłkowy może działać zupełnie niezależnie od prokuratora, w szczególności oskarżyciel posiłkowy nie jest związany stanowiskiem prokuratora w sprawie.
Co istotne to, że oskarżyciel posiłkowy może korzystać w ramach postępowania z pomocy adwokata.
OSKARŻYCIEL POSIŁKOWY - CZY WARTO? OCENA PRAWNIKA WROCŁAW
Odpowiedź na postawione powyżej pytanie jest krótka i klarowna - w mojej ocenie zdecydowanie warto. Doświadczenia nabyte na salach sądowych pozwalają mi stwierdzić, że pokrzywdzony przestępstwem w wyniku wstąpienia do sprawy na prawach i w charakterze oskarżyciela posiłkowego zyskuje w ten sposób realny wpływ na przebieg sprawy i ewentualne ukaranie sprawcy przestępstwa.
Wstępując w rolę oskarżyciela posiłkowego ma się również realny wpływ, aby możliwie w pełni zabezpieczyć swój własny interes. Co więcej najczęściej jest właśnie tak, że to osoba pokrzywdzona przestępstwem ma najpełniejszą, najdokładniejszą wiedzę, co do przebiegu przestępstwa i jego skutków, a więc to sam pokrzywdzony, a po złożeniu oświadczenia – już w charakterze oskarżyciela posiłkowego może precyzyjnie poprowadzić postępowanie karne na etapie sądowym i nakierować postępowanie na elementy istotne dla sprawy pod kątem oceny działań sprawcy i w dalszej perspektywie do sprawiedliwego wymiaru kary.
Jeżeli potrzebujesz wsparcia adwokata na terenie Wrocławia lub pojawiły się jakieś pytania w związku z powyższym artykułem to zachęcam do kontaktu!
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Wrocław
Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ