Dzieciobójstwo to potoczna nazwa, szczególnego w odbiorze społecznym przestępstwa. Potocznie słowo dzieciobójstwo rozumiane jest jako uśmiercenie dziecka (poniżej 18 roku życia).
Natomiast niniejszy wpis na blogu tyczyć się będzie dzieciobójstwa w rozumieniu zabójstwa noworodka – na podstawie art. 149 kodeksu karnego.
Tak przyjęte zawężenie dzieciobójstwa, wynika ze szczególnej sytuacji prawno-karnej sprawcy oraz ofiary omawianego przestępstwa, jego okoliczności, przesłanek i wymiaru kary za omawiane przestępstwo.
W pierwszej kolejności, warto zwrócić uwagę, że z pewnych względów, które omówię poniżej, zabójstwo noworodka jest wedle przepisów kodeksu karnego traktowane charakterystycznie i dalece odmiennie niż klasyczne zabójstwo z art. 148 kk.
STRONA PODMIOTOWA PRZESTĘPSTWA DZIECIOBÓJSTWA Z ART. 149 KK
Dzieciobójstwo w omawianej formie jest to przestępstwo indywidualne, może je popełnić jedynie matka.
Art. 149 kodeksu karnego
,,Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.’’
Przedmiotem ochrony tego przestępstwa jest więc życie nowonarodzonego dziecka.
KIEDY MOŻEMY MÓWIĆ O POPEŁNIENIU PRZESTĘPSTWA DZIECIOBÓJSTWA?
Do tego charakterystycznego przestępstwa może dojść tylko wtedy, jeśli matka zabije dziecko -
1) w okresie porodu i jednocześnie,
2) pod wpływem jego przebiegu.
Okres porodu to znamię kluczowe, lecz do dziś budzące pewne spory i kontrowersje wśród prawników zajmujących się sprawami karnymi. Granice okresu porodu nie są precyzyjnie określone. Przyjmuje się, że jest to okres dłuższy niż sam akt porodu w ujęciu położniczym i nauk medycznych.
Ocenia się go według kryterium medycznego, a także psychologicznego. Według kryterium medycznego poród trwa od momentu rozpoczęcia akcji porodowej, tj. skurczów macicy do wydalenia łożyska. Według kryterium psychologicznego okres ten jest dłuższy. Z psychologicznego punktu widzenia matka po porodzie do kilku dni może pozostawać w znacznie bardziej natężonych i rozchwianych emocjach niż zwykle.
Pod wpływem przebiegu porodu to znamię według ugruntowanego i przyjętego poglądu orzecznictwa i komentatorów prawa, należy interpretować szeroko. Do uznania, że do zabójstwa doszło pod wpływem przebiegu porodu warto najpierw prześledzić cały jego przebieg i cały zespół poszczególnych okoliczności, np. czy poród ma specyficzny, odbiegający od normy przebieg albo wrażliwość kobiety na przebieg porodu jest charakterystyczna lub odbiegająca od normy, czy jej sytuacja życiowa, społeczna jest nietypowa. Przy ocenie wpływu przebiegu porodu na psychikę kobiety należy także uwzględnić to, że sam poród odbywa się w specyficznych warunkach, w miejscu nietypowym, niecodziennym, w samotności lub przy braku pomocy dla matki ze strony osób bliskich, czy w sytuacji zagrożenia.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 października 2002 r., II AKa 256/02.
,,Zamiar dzieciobójstwa pod wpływem porodu (art. 149 k.k.) jest wynikiem zespołu czynników psychofizycznych, psychologicznych, fizjologicznych i społecznych, związanych zarówno z porodem, jak i sytuacją życiową matki. Nie spotyka się wypadków wyzwolenia agresji samodzielnie przebiegiem porodu, bez udziału pozostałych czynników, a jeśli takie występują, powinny być wartościowane wedle kryteriów poczytalności jako przypadki patologiczne.’’
OPINIA BIEGŁYCH JAKO DOWÓD W SPRAWIE O DZIECIOBÓJSTWO
Prawidłowe stosowanie art. 149 kk wymaga ustalenia nie tylko przesłanki czasowej czyli okresu porodu, lecz także wpływu przebiegu porodu na podjęcie zamiaru zabójstwa noworodka. Niewątpliwie konieczne w takim wypadku jest zasięgnięcie opinii biegłych.
Biegli w takich sprawach analizują i wydają zazwyczaj opinie, które mają odpowiedzieć na pytania - czy dziecko urodziło się żywe, jaka była bezpośrednia przyczyna śmierci noworodka oraz jaki był stan emocjonalny i psychiczny matki w czasie czynu.
DLACZEGO USTAWODAWCA PRZEWIDZIAŁ ŁAGODNIEJSZĄ KARĘ ZA DZIECIOBÓJSTWO Z ART. 149 KK OD KLASYCZNEGO ZABÓJSTWA Z ART. 148 KK.?
Poród to stan z goła naturalny i w dużej mierze w dzisiejszych czasach, dzięki osiągnięciom medycyny teoretycznie przewidywalny. Nie jest tak jednak zawsze, mogą bowiem wystąpić takie komplikacje psychiczne które czasem mogą spowodować ograniczenia w zakresie oceny poznawczej oraz intelektualnej po stronie rodzącej matki. Można w pewnym skrócie myślowym porównać ten stan do stanu ograniczonej poczytalności. Ustawodawca wprowadził więc swoistego rodzaju fikcję prawną, utrzymując, że matka znajdująca się w anormalnej sytuacji podczas porodu, powinna odpowiadać łagodniej.
Poród może mieć skomplikowany przebieg, może być długotrwały, co może spowodować znaczne cierpienie u rodzącej. Z porodem wiązać się może wyjątkowy, wielki stres psychiczny po stronie kobiety rodzącej. Nadto poród wiązać się może ze szczególnymi emocjami jak lęk, złość, czy nawet agresja. U niektórych kobiet stwierdza się również pewien szczególny rodzaj wrażliwości czy trafniej anomalnej, nienaturalnej nadwrażliwości na przebieg porodu.
Mając powyższe na uwadze, fakt iż poród to stan tak szczególny, że sprawczyni może ulegać wielkim emocjom, łatwiej jest zrozumieć i odpowiedzieć sobie na pytanie czemu zabójstwo noworodka, zabójstwo dziecka przez jego matkę pod wpływem tych okoliczności i emocji ma szczególną kwalifikację. Kwalifikację odpowiednio łagodniejszą do przywołanego przestępstwa klasycznego/zabójstwa, które w naszym systemie karnym stanowi przestępstwo najcięższe i obwarowane najwyższą karą – bo nawet dożywotnim pozbawieniem wolności.
STATYSTYKI
Tadeusz Kolarczyk w książce ,,Przestępczość kobiet. Aspekty kryminologiczne i penitencjarne’’ wskazuje na motywacje, jakimi kierują się niektóre dzieciobójczynie. Na podstawie analizy bazy 50 spraw doszedł do wniosku, że w 40 przypadkach matkami kierowała obawa przed reakcją rodziny, zwłaszcza przed wyrzuceniem z domu albo strach przed utratą dalszych perspektyw życiowych np. możliwości zawarcia w przyszłości związku małżeńskiego.
Adwokat prawa karnego Wrocław
Jeżeli potrzebujesz wsparcia/pomocy doświadczonego prawnika to zapraszamy do skontaktowania się z naszą kancelarią prawną.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Wrocław
Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ