MAŁŻEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE – JAKIE PRAWO OBOWIĄZUJE?
Gdy mamy do czynienia z małżeństwem międzynarodowym, bardzo ważna jest kwestia świadomości, jakie przepisy i regulacje prawne (którego kraju) znajdą zastosowanie.
Sprawy małżeńskie regulują art. 48-63 Prawa Prywatnego międzynarodowego (p.p.m.), m.in:
- art. 48-49 dotyczą materialnych i formalnych wymogów zawarcia małżeństwa,
- art. 50-53, które poruszają kwestię stosunków między małżonkami,
- art. 54, regulujący sprawy związane z separacją i rozwodem.
PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE
Słowem wprowadzenia, prawo prywatne międzynarodowe to zespół norm, których zadaniem jest wskazanie systemu prawnego (własnego lub obcego państwa) właściwego dla dokonania oceny prawnej konkretnej sytuacji z zakresu prawa cywilnego, prawa rodzinnego i prawa pracy. Normy prawa prywatnego międzynarodowego rozstrzygają konflikty na tle powiązań stanu faktycznego z systemami prawnymi różnych państw, często upraszczając wskazuje się, iż prawo prywatne międzynarodowe obejmuje normy prawa dotyczące tzw. sytuacji z elementem obcym.
MAŁŻEŃSTWO
Zgodnie z brzmieniem art. 18 Konstytucji RP, małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny znajduje się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Zarówno prawo prywatne międzynarodowe, ani przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie definiują instytucji małżeństwa.
Próby jasnego zdefiniowania małżeństwa na przestrzeni lat, były podejmowane zarówno przez komentatorów prawa, prawników praktyków oraz rozmaite gremia i autorytety prawnicze. Według jednej z takich definicji zawartych w piśmiennictwie przedmiotu, małżeństwem jest ,,trwały, ale nie nierozerwalny, monogamiczny stosunek prawny łączący mężczyznę i kobietę, którzy zgodnie z przepisami prawa dobrowolnie dokonali czynności prawnej zawarcia małżeństwa przed właściwym urzędnikiem publicznym albo duchownym kościoła albo innego związku wyznaniowego.’’
ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA WEDŁUG PRAWA POLSKIEGO
Art. 1. Kodeks rodzinny i opiekuńczy
,,§ 1. Małżeństwo zostaje zawarte, gdy mężczyzna i kobieta jednocześnie obecni złożą przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego oświadczenia, że wstępują ze sobą w związek małżeński.
§ 2. Małżeństwo zostaje również zawarte, gdy mężczyzna i kobieta zawierający związek małżeński podlegający prawu wewnętrznemu kościoła albo innego związku wyznaniowego w obecności duchownego oświadczą wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu i kierownik urzędu stanu cywilnego następnie sporządzi akt małżeństwa. Gdy zostaną spełnione powyższe przesłanki, małżeństwo uważa się za zawarte w chwili złożenia oświadczenia woli w obecności duchownego.
(…)
§ 4. Mężczyzna i kobieta, będący obywatelami polskimi przebywającymi za granicą, mogą zawrzeć małżeństwo również przed polskim konsulem lub przed osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula.’’
MAŁŻEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE – MOŻLIWOŚĆ ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA
W myśl przepisu zawartego w art. 48 p.p.m. o możności zawarcia małżeństwa rozstrzyga w stosunku do każdej ze stron jej prawo ojczyste z chwili zawarcia małżeństwa.
Tak więc, o możliwości zawarcia małżeństwa przez obywatela polskiego rozstrzyga - prawo polskie. Natomiast jeśli osoba zamierzająca zawrzeć związek małżeński w Polsce jest obywatelem państwa obcego, o możności zawarcia przez nią małżeństwa w Polsce rozstrzygać będzie – jej prawo ojczyste tj. kraju którego taka osoba posiada obywatelstwo.
Możność zawarcia małżeństwa oznacza przede wszystkim brak wystąpienia tzw. przeszkód małżeńskich według prawa ojczystego każdego z przyszłych małżonków.
Do katalogu najpowszechniejszych przeszkód małżeńskich zawartych w przepisach prawnych państwa członkowskich UE należą:
- przeszkody różnicy płci przyszłych małżonków,
- przeszkody minimalnego wieku małżeńskiego,
- ubezwłasnowolnienia, choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego,
- przeszkody pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia,
- pozostawania w związku małżeńskim.
Posługując się znacznym uproszczeniem, w sytuacji wystąpienia kolizji norm, np. w sytuacji kiedy obywatel/ka państwa obcego według przepisów swojego kraju będzie mogła zawrzeć związek małżeński z obywatelem/ką naszego kraju i dojdzie do stwierdzenia przeszkód małżeńskich zastrzeganych przez przepisy naszego prawa krajowego, wówczas małżeństwa nie będzie można zawrzeć w Polsce ze względu na wyłączenie zastosowania prawa obcego z powodu sprzeczności skutków jego zastosowania z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego.
FORMA ZAWARCIA MAŁŻEŃSTWA
Zgodnie z art. 49 p.p.m. forma zawarcia małżeństwa podlega prawu państwa, w którym jest ono zawierane. Dla małżeństwa zawieranego w Polsce, forma zawarcia małżeństwa podlega prawu polskiemu. Znajdują tu zastosowanie przede wszystkim przepisy zawarte w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (k.r.o.) oraz Prawo o aktach stanu cywilnego.
Słowem wyjaśnienia, w sytuacji kiedy małżeństwo zawierane jest poza granicami Polski ale dajmy na to przez obywateli polskich to wystarczy zachowanie formy wymaganej przez prawo ojczyste obojga małżonków albo przez wspólne prawo miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu małżonków z chwili zawarcia małżeństwa. W odniesieniu do obywateli polskich zawierających małżeństwo za granicą naszego kraju, zainteresowani mają możliwość zawarcia małżeństwa przed polskim konsulem w formie przewidzianej przez prawo polskie.
Warto pamiętać, że zawarcie małżeństwa przez obywateli polskich przed obcym urzędnikiem państwowym, a więc w pewnym sensie w lokalnej formie cywilnej, nie jest równoznaczne z zawarciem małżeństwa przed polskim kierownikiem urzędu stanu cywilnego i koniecznym jest podjęcie dalszych kroków o czym poniżej.
ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA Z CUDZOZIEMCEM W POLSCE
Zgodnie z art. 79 ust.1 pkt. 3 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego cudzoziemiec, który zamierza zawrzeć związek małżeński w Polsce, jest obowiązany złożyć kierownikowi urzędu stanu cywilnego pisemne zapewnienie, że nie wie o istnieniu okoliczności uniemożliwiających zawarcie małżeństwa oraz złożyć dokument stwierdzający, że - zgodnie z właściwym sobie prawem może je zawrzeć (nie występują przesłanki negatywne do zawarcia małżeństwa), chyba, że na podstawie przepisów prawa prywatnego międzynarodowego (p.p.m.) jego możność zawarcia małżeństwa jest oceniana na postawie prawa polskiego.
FORMALNOŚCI PO ZAWARCIU MAŁŻEŃSTWA W KRAJU UE INNYM NIŻ KRAJ POCHODZENIA
Po zawarciu związku małżeńskiego w kraju UE ale innym niż kraj pochodzenia małżonka/małżonków, takie małżeństwo będzie uznawane we wszystkich pozostałych krajach UE (nie dotyczy to jednak w pełni małżeństw osób tej samej płci), natomiast należy pamiętać o formalnościach takich jak zarejestrowanie małżeństwa w swoim kraju pochodzenia. Należy tego dokonać zgodnie z przepisami krajowymi obowiązującymi w Twoim kraju pochodzenia. Często jest tak, że przyjazd do kraju pochodzenia nie jest konieczny, a wystarczy dokonać rejestracji w urzędzie konsularnym swojego kraju.
Warto wspomnieć, że małżeństwo cywilne to związek uznawany prawnie we wszystkich krajach UE ale do związków innych niż małżeńskie, takich jak np. zarejestrowane związki partnerskie i związki nieformalne, zastosowanie mają inne zasady.
Jeśli masz jakieś pytania lub wątpliwości i potrzebujesz pomocy prawnika z Wrocławia to zachęcamy Cię do kontaktu!
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ