Drogi czytelniku, jeśli znalazłeś się w sytuacji przed podjęciem decyzji o uregulowaniu spraw majątkowych po rozwodzie, stawiasz sobie pytania - jak podzielić majątek? Jak wygląda podział majątku po rozwodzie? Jak to zrobić? Od czego zacząć? Komu Sąd przyzna nieruchomość? Co to jest majątek wspólny, a co wchodzi w skład majątku osobistego?
Mam niekrytą nadzieję, że ten artykuł dostarczy Ci odpowiedzi na nurtujące Cię pytania i rzuci światło na temat podziału majątku po rozwodzie.
Podział majątku po rozwodzie może być drogą przez mękę, bo dosyć często związane z tym sprawy sądowe ciągną się latami. Warto podkreślić, że istnieją jednak sposoby, by tego uniknąć.
Żeby zacząć w ogóle podejmować temat możliwości podzielenia majątku wspólnego małżonków musisz wyjść z ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Najczęściej następuje to na skutek uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, choć nie jest to jedyna możliwość.
W sytuacji już po wyjściu z ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej, podziału majątku wspólnego możesz dokonać zarówno przed rozwodem, w trakcie sprawy o rozwód, oraz po rozwodzie i z punktu widzenia praktyka to właśnie ten ostatni przypadek stanowi zdecydowaną większość.
Warto jedynie wspomnieć, że podziału majątku możesz dokonać w sądzie lub w ramach zawartej z drugą stroną ugody.
Po tym krótkim wprowadzeniu, pragnę wskazać, że niniejszy artykuł będzie w większym stopniu dotyczył sytuacji podziału majątku już po rozwodzie oraz tzw. sądowego podziału majątku, czyli sytuacji najczęstszych z mojego punktu widzenia.
ROZRÓŻNIENIE MAJĄTKU WSPÓLNEGO I MAJĄTKU OSOBISTEGO
W pierwszej kolejności warto zastanowić się co wchodzi w skład majątku wspólnego, który chcemy dzielić.
Zgodnie z obowiązującym prawem, z chwilą zawarcia związku małżeńskiego powstaje tzw. wspólność majątkowa. Majątek wspólny to składniki majątku, przedmioty majątkowe, które zostały nabyte w czasie trwania małżeństwa ,nabyte przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.
Za majątek wspólny uznaje się przede wszystkim:
- Wynagrodzenia za pracę oraz dochody z działalności gospodarczej (lub innej działalności zarobkowej);
- Dochody z majątku wspólnego i majątku osobistego małżonków, np. czynsz za wynajmowane mieszkanie;
- Świadczenia socjalne;
Natomiast do wspólnoty majątkowej nie wlicza się majątku osobistego małżonka. W pewnym uproszczeniu przyjętym dla lepszego zrozumienia artykułu, można napisać, że mówimy tutaj o wszystkich dobrach, jakie dana osoba posiadała jeszcze przed zawarciem małżeństwa tzn. przed powstaniem wspólności majątkowej.
Do majątku osobistego zalicza się m.in.:
- Rzeczy nabyte jeszcze w stanie kawalerskim/panieńskim tzn. przed wstąpieniem w związek małżeński;
- Dobra odziedziczone lub otrzymane w formie darowizny, o ile spadkodawca lub darczyńca nie zaznaczył, że przekazuje je obojgu małżonkom;
- Przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
- Środki uzyskane jako odszkodowanie za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia, ewentualnie wypłacone jako zadośćuczynienie za krzywdę;
- Nagrody za osobiste osiągnięcia (premie w pracy);
- Środki z praw autorskich i praw pokrewnych, prawa własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.
Na potrzeby sprawy o podział majątku wspólnego małżeńskiego warto odpowiednio wcześniej spisać i dokładnie wyliczyć składniki majątkowe, które stanowią majątek wspólny małżonków, zanotować co zostało kupione w okresie związku małżeńskiego i skąd pochodziły na to pieniądze (czyli np. pralka marki xyz, za jaką kwotę i kiedy).
Przygotowując się do sprawy o podział majątku małżeńskiego, warto również wynotować jaką wartość każda konkretna rzecz ma w chwili sporządzania wniosku do sądu, uwzględniając oczywiście stopień zużycia. Te kwoty w dalszym etapie będą stanowiły podstawę do formułowania żądań i ewentualnego podziału przedmiotów pomiędzy byłymi małżonkami lub zasądzenia obowiązku spłat.
Dodatkową korzyścią sporządzenia dokładnego zestawienia majątku wspólnego oraz samodzielnego wskazania jego wartości może okazać się przydatne z uwagi na fakt, że o ile druga strona postepowania (były małżonek) zaakceptuje proponowaną wycenę prywatną, to odpadnie konieczność powoływania biegłego sądowego do takiej wyceny. Tym samym oszczędzamy poważne kwoty, którymi z reguły w końcowym rozliczeniu Sąd obciąża obie strony.
Sąd ustalając wartość składników majątkowych bierze pod uwagę ich stan z chwili zniesienie wspólności (czyli z chwili rozwodu lub rozdzielności majątkowej) a wartość z chwili orzekania. Tak więc jeśli w skład majątku wspólnego wchodzi, np. samochód, który w chwili orzekania rozwodu był np. dwuletni, to pomimo tego, że od rozwodu upłynęły 4 lata, przez który to czas samochód użytkowany był wyłącznie przez jednego z byłych małżonków, to Sąd do podziału przyjmuje stan majątku z chwili orzekania rozwodu kiedy to auto było dwuletnie ale według ceny jakie osiągnie taki sam model samochodu dwuletni w chwili orzekania o podziale majątku.
Takie rozwiązanie urealnia wartość składników majątkowych, którymi dzielą się strony. Jest to o tyle istotne, że sprawy o podział majątku małżeńskiego nie ulegają przedawnieniu, tak więc można je wnosić po wielu latach od rozwodu.
USTALENIE UDZIAŁÓW W MAJĄTKU WSPÓLNYM
W drugiej kolejności warto rozważyć, czy aby nie wnioskować o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Mowa tu o takiej sytuacji w której np. Twój udział w powstaniu majątku wspólnego był stosunkowo większy niż drugiej strony i wynosi np. 70%, zaś Twojej byłej drugiej połówki 30%.
Co do zasady uznaje się, że udziały w majątku wspólnym są równe, ale na Twój wniosek (albo na wniosek Twojego przeciwnika) Sąd może ustalić inną ich wartość. W celu rozważenia omawianej możliwości i ewentualnego zaistnienia przesłanek do orzeczenia nierównych udziałów, warto jednak skonsultować się z wyspecjalizowanym w tego rodzaju sprawach adwokatem.
Według interpretacji prawnych wygląda to upraszczając tak, małżonkowie mogą z ważnych przyczyn i gdy różny jest ich stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego żądać ustalenia nierównych udziałów wynika to z przepisów art. 43 k.r.o. oraz art. 567 § 1 k.p.c.. Trzeba jednak pamiętać, że odejście od zasady równości udziałów możliwe jest wówczas, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie, w sposób rażący i uporczywy nie przyczyniał się do powiększania majątku wspólnego stosownie do swych sił i możliwości zarobkowych. Nie ma wątpliwości co do tego, że nie stanowi ważnego powodu uzasadniającego ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym sytuacja, gdy jeden z małżonków nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego z przyczyn obiektywnych tzn. niezależnych od jego woli, takich jak choroba czy bezrobocie.
ROZLICZANIE WYDATKÓW I NAKŁADÓW - prawnik Wrocław
Nie można również zapomnieć o składnikach majątku, które stanowiły Twoją własność przed zawarciem związku małżeńskiego (wchodziły do majątku osobistego), a które już w czasie małżeństwa zostały spieniężone i weszły w skład przedmiotów, składników majątku wspólnego. Na przykład przed zawarciem małżeństwa jedno z małżonków miało nieruchomość - dajmy na to kawalerkę, która już po ślubie została sprzedana, a za uzyskaną w ten sposób sumę powiększoną odpowiednio o posiadane środki kupiliście wspólnie większą nieruchomość dajmy na to M4. Kawalerka jako składnik majątku osobistego jednego z małżonków podlega rozliczeniu na korzyść tego właśnie małżonka.
Warto również wiedzieć, że rozliczeniu podlegają wydatki i nakłady poniesione z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków np. załóżmy, że małżonkowie mieszkali w domku jednorodzinnym (nieruchomości), którą jeden z małżonków odziedziczył po rodzicach (tzn. ta nieruchomość stanowi jego majątek osobisty), natomiast w czasie trwania związku małżeńskiego małżonkowie dokonali remontu tego mieszkania z środków wspólnych.
W celu pełnego wskazania możliwości wzajemnych rozliczeń, warto zaznaczyć, że w sprawie o podział majątku możesz żądać zwrotu od byłego małżonka wartości jego długu jaki został zaspokojony z majątku wspólnego, np. małżonek miał długi (swoje, zaciągnięte przed związkiem małżeńskim) a do spłaty tego zadłużenia doszło już w trakcie związku małżeńskiego i obowiązywania wspólności majątkowej małżeńskiej z środków stanowiących majątek wspólny.
W ocenie adwokata Wrocław nie mniej istotne jest wskazanie, możliwości rozliczenia nakładów i wydatków w okresie już od ustania wspólności ustawowej (np. od prawomocnego orzeczenia rozwodu) do chwili podziału majątku wspólnego. Często dochodzi do takiej sytuacji, w której po rozwodzie oboje małżonkowie zamieszkują w jednym mieszkaniu, a tylko jeden z małżonków opłaca czynsz za to mieszkanie. W takiej sytuacji osoba, która dokonuje opłat może żądać stosownego rozliczenia.
Nadto elementem często pomijanym przez uczestników postepowań o podział majątku wspólnego, a występujących w sprawie bez adwokata jest brak dochodzenia rozliczenia pożytków i innych przychodów z tytułu posiadania przedmiotów należących do majątku objętego wspólnością – a warto dopilnować również i tego elementu.
Zgodnie z treścią art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Jeżeli jeden ze współwłaścicieli prawa tego zostaje pozbawiony ma prawo żądać uwzględnienia tego w ramach podziału majątku. W uchwale siedmiu sędziów z dnia 19 marca 2013 r., sygn. III CZP 88/12 Sąd Najwyższy stwierdził, że współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy.
SPOSOBY PODZIAŁU
Podziału majątku wspólnego można dokonać w następujący sposób:
1 przez podział fizyczny majątku wspólnego między małżonków (np. szafa jest moja, a fotele Twoje) - jeżeli jednemu z małżonków w wyniku podziału fizycznego przypadną przedmioty majątkowe, których łączna wartość jest niższa niż wartość przysługującego mu udziału w majątku wspólnym, może domagać się od drugiego małżonka uiszczenia na jego rzecz dopłat celem wyrównania różnicy
2 przez przyznanie rzeczy stanowiących majątek wspólny jednemu z małżonków przy jednoczesnym orzeczeniu obowiązku spłaty na rzecz drugiego małżonka celem wyrównania różnicy pomiędzy wartością przysługującego mu udziału w majątku wspólnym a wartością otrzymanych przedmiotów,
3 przez sprzedanie składników majątku wspólnego (najczęściej mowa tutaj o nieruchomości), i w dalszej kolejności podział sumy uzyskanej ze sprzedaży między małżonkami proporcjonalnie do przysługujących im udziałów w majątku wspólnym.
OPŁATY
Składając wniosek należy liczyć się z obowiązkiem uiszczenia opłaty w kwocie 1000 zł. Natomiast jeśli udałoby się byłym małżonkom dojść do porozumienia co do sposobu podziału wszystkich składników majątkowych i ich wartości, wówczas opłata wynosi 300 zł.
Jeśli nie stać Cię na ponoszenie kosztów w takiej wysokości, możesz złożyć wniosek do Sądu o zwolnienie Cię od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w całości albo w części.
Możesz również wnosić o ustanowienie dla Ciebie pełnomocnika z urzędu.
Jeśli potrzebujesz pomocy kancelarii rozwodowej we Wrocławiu to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią adwokacką.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ