Przestępstwa mające związek, z tzw. fałszerstwem dokumentów mogą mieć różną postać. Jedną z nich jest podrobienie, sfałszowanie podpisu.
Warto we wstępie zaznaczyć, że pomimo zwiększającej się z roku na rok świadomości prawnej w społeczeństwie, w oparciu o moje doświadczenia jako adwokat i obrońca w sprawach z zarzutu popełnienia czynu opisanego w art. 270 kodeksu karnego tj. fałszowania dokumentu i używania go za autentyczny, po licznych rozmowach z Klientami, dochodzę do wniosku, że osoby, którym stawia się przywołany zarzut często nie są w pełni świadome, że dopuściły się przestępstwa – i to wcale nie błahego w skutkach i ewentualnej karze (pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5).
CZY MAMY DO CZYNIENIA Z KARALNYM FAŁSZOWANIEM PODPISU, KIEDY PODPISALIŚMY SIĘ CZYIMŚ IMIENIEM I NAZWISKIEM ZA JEGO ZGODĄ?
Przestępstwo z artykułu 270 § 1 k.k., zgodnie z treścią tego przepisu:
,,Art. 270. - Fałszerstwo materialne
§ 1. Kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub takiego dokumentu jako autentycznego używa,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.’’
Odpowiedź na wyżej postawione pytanie jest jednoznaczna i ugruntowana orzecznictwie sądów powszechnych, mianowicie znamiona przestępstwa fałszerstwa realizuje także zachowanie polegające na podpisaniu się cudzym imieniem i nazwiskiem, nawet jeżeli jest to dokonywane za zgodą takiej osoby.
KTO ODPOWIADA ZA FAŁSZYWY PODPIS NA DOKUMENCIE?
Zgodnie z art. 270 § 1 k.k, sprawcą przestępstwa jest każdy, kto:
- Po pierwsze - podrabia
- Po drugie - lub przerabia dokument,
- Po trzecie - lub takiego dokumentu jako autentycznego używa
Odpowiedzialność karną w każdej z powyżej wskazanych sytuacji ponosi osoba, która dokument podrobiła lub przerobiła lub takiego dokumentu jako autentycznego używa.
Pomocne jest również bogate orzecznictwo sądów w tym względzie m.in.
III KK 64/18 - Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2019 r.
,,Treść art. 270 § 1 k.k. nie pozostawia wątpliwości co do tego, że statuuje on odpowiedzialność kamą za trzy postacie zabronionego zachowania, stanowiącego przestępstwo fałszowania dokumentów, tj.: podrobienie dokumentu w celu użycia go jako autentyczny, przerobienie dokumentu w celu użycia go jako autentyczny oraz użycie dokumentu podrobionego lub przerobionego jako autentycznego. Fałszowanie dokumentu związane jest zatem z ingerencją w jego treść lub formę. Dlatego ważne jest podkreślenie celu, z jakim działa sprawca podrabiając lub przerabiając dokument. Natomiast trzecia postać zachowania wymienionego wart. 270 k.k., tj. "użycie jako autentycznego", oznacza takie posłużenie się sfałszowanym dokumentem, które sprawia, że realizuje on swoją funkcję przewidzianą w ustawie, stanowiąc dowód stosunku prawnego lub faktów mających znaczenie prawne. Takie rozumienie użycia wiąże się z istotą dokumentu. (...) Nie można jednak zapominać o ostatniej postaci zachowania, którego penalizacja jest przewidziana w art. 270 § 1 k.k. Chodzi tu o użycie jako autentycznego dokumentu podrobionego lub przerobionego. W praktyce oznacza to uruchomienie jego funkcji przewidzianej w art. 115 § 14 k.k., tj. dowodu prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. W odniesieniu do dwóch pierwszych postaci przestępstwa z art. 270 § 1 k.k., tj. podrobienia i przerobienia dokumentu, posłużenie się fałszywym dokumentem, a więc użycie go jako autentycznego, jest późniejszą fazą działania sprawcy. Wykorzystuje on bowiem przedmiot przestępstwa wytworzony wcześniej przez samego siebie (wtedy całość działania stanowi jedno przestępstwo) albo przez inną osobę, która może wtedy odpowiadać za własne działanie, także wyczerpujące znamiona określone w art. 270 § 1 k.k.’’.
DOKUMENT W ŚWIETLE PRAWA
W świetle prawa według definicji zawartej w art. 115 § 14 k.k. dokument to:
,,Dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.’’
Ważne !!!! Fakturą jest dokument, o którym mowa w art. 2 pkt 31 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r. poz. 106, 568, 1065 i 1106).
Przykładowo można wskazać powszechnie występujące w stosunkach prawnych dokumenty takie jak m.in.: umowy, wszelkie oświadczenia, testamenty, dokumenty urzędowe, dokumenty kredytowe, dzienniki budowy, sprawozdania, pokwitowania finansowe, pocztowe, czy weksle.
Podsumowując, ze sfałszowaniem dokumentu będziemy mieli do czynienia, jeśli zostaną spełnione następujące warunki:
- fałszerstwo musi dotyczyć dokumentu (według przytoczonej wyżej definicji kodeksowej),
- przestępstwo może polegać na sfałszowaniu jedynie podpisu pod dokumentem,
- sfałszowanie dokumentu może przyjąć formę podrobienia go lub przerobienia lub w trzeciej postaci zabronionego zachowania - jako użycie dokumentu podrobionego lub przerobionego jako autentycznego.
O ile użycie dokumentu podrobionego lub przerobionego jako autentyczny nie wymaga szerszego omówienia, to dwie pierwsze postacie zabronionego zachowania mogą być ze sobą błędnie mylone, a co gorsze postrzegane jako synonimy, więc w kilku słowach postanowiłem nakreślić różnicę pomiędzy podrobieniem, a przerobieniem dokumentu.
Upraszczając poprzez podrobienie podpisu rozumieć należy naniesienie go za pomocą różnych metod technicznych, natomiast przerobienie zgodnie z intuicyjnym rozumieniem tego zwrotu oznacza modyfikację podpisu już nakreślonego. Inaczej ujmując omawiane różnice, istota podrobienia dokumentu (nie tylko samego podpisu) sprowadza się do sporządzenia takiego zapisu informacji, któremu nadaje się pozory autentyczności, w szczególności zaś tego, że pochodzi od określonego wystawcy. Podrobienie może zostać dokonane w każdy sposób prowadzący do stworzenia takiego zapisu informacji, który z uwagi na swoją treść odpowiadał będzie definicji dokumentu. Podrobieniem dokumentu będzie także sporządzenie zapisu oświadczenia woli innej osoby, nawet jeżeli nie został podrobiony sam podpis tej osoby, byleby treść zapisu lub nadane mu cechy pozorowały, że został przez nią sporządzony. Znamiona przestępstwa fałszerstwa realizuje także zachowanie polegające na podpisaniu się cudzym imieniem i nazwiskiem, nawet jeżeli jest to dokonywane za zgodą takiej osoby.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA
Przestępstwo z art. 270 § 1 kodeksu karnego jest zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Sąd również będzie mógł orzec w sposób stosunkowo łagodny i skorzystać z instytucji warunkowego umorzenia postępowania, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego w przyszłości, w szczególności nie popełni znów przestępstwa.
INNE PRZESTĘPSTWA W ZWIĄZKU Z ART. 270 KODEKSU KARNEGO
Od opisanego w komentowanym przepisie przestępstwa należy odróżnić przestępstwo wypełnienia podpisanego blankietu niezgodnie z wolą osoby podpisującej oraz przestępstwo podrobienia lub przerobienia weksla in blanco. W tym miejscu warto wskazać, że weksel in blanco jako dokument potwierdzający istnienie prawa majątkowego jest papierem wartościowym dającym podstawę do otrzymania sumy pieniężnej i może być dokumentem uprawniającym do otrzymania sumy pieniężnej, o którym mowa w art. 310 § 1 k.k., zaś jego podrobienie lub przerobienie wyczerpuje znamiona tego przepisu, a nie przepisu art. 270 § 1 k.k. Natomiast blankiet wekslowy nie jest jeszcze wekslem zupełnym w rozumieniu Prawa wekslowego. Dlatego jego wypełnienie niezgodnie z umową wekslową, nawet jeżeli blankiet ten ma cechy weksla niezupełnego, wyczerpuje tylko znamiona art. 270 § 2 k.k.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnika do spraw karnych we Wrocławiu to zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ