Podstawową funkcją tymczasowego aresztowania jest zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania. Środki zapobiegawcze, w tym tymczasowe aresztowanie, stosuje się właśnie w wyżej wskazanym celu. Zasadniczo, tymczasowe aresztowanie spełnia zatem funkcję zabezpieczającą (zabezpiecza, chroni postępowanie karne), a zarazem funkcję prewencyjną (uniemożliwia bezprawny wpływ na prawidłowy tok postępowania) ale również i funkcję ochronną, mająca na celu zapobiegnięcie popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa.
Zważyć należy, że w postępowaniu w przedmiocie tymczasowego aresztowania prokurator ma wykazać występowanie ogólnej i szczególnej przesłanki środków zapobiegawczych, co wynika ze skargowego charakteru tego postępowania. Na prokuratorze spoczywa więc ciężar wykazania, że zebrane w sprawie dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że podejrzany popełnił zarzucane mu przestępstwo (art. 249 § 1 KPK) oraz, że zachodzi uzasadniona obawa bezprawnego utrudniania przez podejrzanego prawidłowego toku postępowania (art. 258 § 1 i 2 KPK). Dlatego we wniosku w przedmiocie tymczasowego aresztowania prokurator obowiązany jest podać dowody wskazujące na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez podejrzanego zarzuconego mu przestępstwa oraz okoliczności przemawiające za istnieniem zagrożeń dla prawidłowego toku postępowania (art. 250 § 2a KPK). Ciężar wykazania przesłanki ogólnej i szczególnej tymczasowego aresztowania oraz dalszych środków zapobiegawczych odnosi się nie tylko do wniosku o zastosowanie tymczasowego aresztowania, ale także do każdego kolejnego wniosku o przedłużenie tego środka.
Obowiązkiem prokuratora jest więc baczenie, czy w sprawie nadal występują przyczyny, dla których środek zapobiegawczy został zastosowany lub wystąpiły przyczyny uzasadniające jego uchylenie albo zmianę.
Mając na uwadze praktykę jako adwokat w obronach karnych, mogę stwierdzić, że częstym uzasadnieniem i przesłanką wskazywaną przez oskarżyciela publicznego jest tzw. ,,obawa bezprawnego utrudniania prawidłowego przebiegu postępowania, stanowiąca jedyną przesłankę stosowania środka zapobiegawczego’’ - temu właśnie argumentowi poświęcę słów kilka. Obawa bezprawnego utrudniania prawidłowego przebiegu postępowania, stanowiąca jedyną przesłankę stosowania środków zapobiegawczych spełniających funkcję zabezpieczającą, musi być uzasadniona (art. 258 § 1 KPK) i wynikać z okoliczności ustalonych w toku postępowania (art. 251 § 3 KPK). Wymieniona przesłanka nie może być zatem iluzoryczna, gołosłowna, niepotwierdzona żadnymi okolicznościami. Poza często powoływanym przez prokuratorów określeniem, że "charakter sprawy" uzasadnia stosowanie omawianego środka zapobiegawczego, należy wskazać, iż prokurator powinien szczegółowo wskazywać każdorazowo, czy to przy zastosowaniu tymczasowego aresztowania czy przy ubieganiu się o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania, konkretne okoliczności uzasadniające ryzyko bezprawnego utrudniania przez podejrzanego prawidłowego toku postępowania, nie poprzestając wyłącznie na domniemaniu, że przebywając na wolności oskarżony (podejrzany) będzie chciał bezprawnie destabilizować to postępowanie.
Przepisy dotyczące środków zapobiegawczych mają charakter wyjątkowy, gdyż konstytucyjną i konwencyjną wartością podlegającą prawnej ochronie jest wolność osobista jednostki (art. 41 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 5 ust. 1 EKPC). Przepisy ustawy zezwalające na pozbawienie i ograniczenie wolności osobistej mają zatem charakter wyjątkowy, a przez to muszą być interpretowane rygorystycznie. Niedopuszczalne jest interpretowane tych przepisów w sposób zezwalający na pozbawienie lub ograniczenie wolności osobistej jednostki, gdy nie występuje uzasadniona potrzeba. Nie do zaakcentowania jest zatem pogląd, że obawa matactwa nie musi wynikać z konkretnych dowodów.
Czy poręczenie majątkowe jest w stanie zabezpieczyć prawidłowy tok postępowania?
Bliżej należy przyjrzeć się poręczeniu majątkowemu jako jednemu z najczęściej stosowanych środków zapobiegawczych, mogących w sposób realny wpływać na zachowania uczestników postępowania, a tym samym zabezpieczać prawidłowy jego tok. Poręczenie majątkowe na gruncie procesu karnego należy rozumieć jako swego rodzaju umowę zwartą pomiędzy organem procesowym, a oskarżonym lub inną osobą, która wpłaca poręczenie, że w zamian za daną temu organowi gwarancję stosownego zachowania, oskarżony pozostanie na wolności . Gwarancją tego, że oskarżony nie ucieknie, nie ukryje się, a także nie będzie w inny sposób utrudniał postępowania, jest więc złożenie przez uprawnioną osobę rękojmi w postaci pieniędzy, papierów wartościowych, zastawu lub hipoteki.
Mając na uwadze coraz większą rolę poręczenia majątkowego w zabezpieczaniu prawidłowego toku postepowań karnych, można dojść do wniosku, że wysoka suma poręczenia majątkowego jest w stanie powstrzymać oskarżonego przed ucieczką, albo przed uprawianiem matactwa. Należy jednak zaznaczyć, że żaden z środków zapobiegawczych nie daje stu procentowej gwarancji zabezpieczenia poprawności przebiegu postępowania, czy to na etapie sądowym czy przygotowawczym.
Adwokat - sprawy karne Wrocław
W tego typu sprawach warto zasięgnąć rady sprawdzonego adwokata prawa karnego. Jeżeli potrzebujesz pomocy w podobnej sprawie to zachęcamy Cię do kontaktu z naszą kancelarią.
Kancelaria Adwokacka we Wrocławiu
Adwokat Karol Sobkowiak
tel. 515 585 052
ADWOKAT WROCŁAW – ADWOKAT LUBIN – ADWOKAT OLEŚNICA – ADWOKAT WOŁÓW – ADWOKAT TRZEBNICA – ADWOKAT OŁAWA – ADWOKAT KOŁO – ADWOKAT ŚRODA ŚLĄSKA – ADWOKAT KALISZ – ADWOKAT OSTRÓW WLKP – ADWOKAT KONIN – ADWOKAT JELENIA GÓRA – ADWOKAT MILICZ